Commission de l'Économie, de la Protection des
consommateurs et de l'Agenda numérique |
Commissie voor Economie, Consumentenbescherming en Digitale Agenda |
du Mardi 20 juin 2023 Matin ______ |
van Dinsdag 20 juni 2023 Voormiddag ______ |
De openbare commissievergadering wordt geopend om 12.39 uur en voorgezeten door mevrouw Barbara Creemers.
La réunion publique de commission est ouverte à 12 h 39 et présidée par Mme Barbara Creemers.
01.01 Robby De Caluwé (Open Vld): Mijnheer de minister, ons land heeft al geruime tijd de AVP-vrije status herwonnen na het uitbreken van de Afrikaanse varkenspest. Het overgrote deel van de zowat dertig landen die hun markten voor Belgisch varkensvlees hadden afgesloten heeft die importban intussen opgeheven. Enkele landen houden het been nog stijf. In het geval van China heeft dat waarschijnlijk eerder politieke dan sanitaire gronden.
Vorige zomer is al gebleken dat China het slachtoffer dreigde te worden van zijn stugge houding. Het land overwoog te putten uit zijn strategische reserves aan varkensvlees om de prijzen te stabiliseren en speculatie tegen te gaan. In het antwoord op een schriftelijke vraag van mijn Vlaamse collega Emmily Talpe over de prospectie van nieuwe markten door het Vlaams Centrum voor Agro- en Visserijmarketing, stelde minister Brouns dat de Chinese overheid ondertussen heeft aangegeven bereid te zijn om opnieuw te praten. Het is zelfs zo dat de Chinese ambassadeur op 18 april jongstleden op bedrijfsbezoek is geweest bij een Vlaams vleesverwerkend bedrijf. De Vlaamse minister van Landbouw voegde er nog aan toe dat het nog niet duidelijk is wanneer deze gesprekken tot effectieve markttoegang zullen leiden, maar dat de vergelijking met andere landen leert dat die toegang er uiteindelijk wel zal komen.
Heeft de Chinese overheid effectief aangegeven bereid te zijn opnieuw te praten over het heropenen van de Chinese markt? Zo ja, welke signalen hebt u hierover opgevangen?
Wordt er concreet werk gemaakt van het hervatten van de gesprekken met de Chinese autoriteiten? Zijn er ook economische indicaties in China die erop wijzen dat het land er belang bij heeft om opnieuw Belgisch varkensvlees te importeren?
Welke andere landen, naast China, houden hun markt nog steeds gesloten voor het Belgische varkensvlees? Waarom blijft het dossier daar vastzitten?
De EU heeft vorig jaar een handelsakkoord gesloten met Nieuw-Zeeland. Neemt u initiatieven voor de export van ons varkensvlees naar de Nieuw-Zeelandse markt?
01.02 Minister David Clarinval: Mijnheer De Caluwé, de kwestie van het embargo op de invoer van Belgisch varkensvlees in China komt systematisch aan bod tijdens contacten op hoog niveau tussen beide landen. Bij wijze van voorbeeld, en niet uitputtend, wordt die problematiek sinds begin 2023 besproken tijdens vergaderingen met mijn collega-ministers Lahbib en Vandenbroucke en premier De Croo. Tijdens die verschillende ontmoetingen werd er aan Belgische zijde stelselmatig aan herinnerd dat ons land weliswaar al meer dan twee jaar vrij van Afrikaanse varkenspest was verklaard, maar dat China nog steeds een embargo hanteerde op de invoer van Belgisch varkensvlees, wat onbegrijpelijk is.
Sinds ik op 5 januari 2021 een ontmoeting had met de ambassadeur van de Volksrepubliek China in België over deze kwestie, heb ik persoonlijk de ontwikkelingen op de voet gevolgd. U herinnert zich wellicht dat ik samen met de minister van Buitenlandse Zaken de missie van een speciale attaché van het FAVV naar onze ambassade in Peking heb georganiseerd. De afgelopen twee jaar heb ik elk trimester een verslag ontvangen over haar acties ter plaatse en ik kan bevestigen dat zij er alles aan doet om deze situatie op te lossen.
In recente contacten is China meer open geweest. Naar aanleiding van die positievere signalen heeft de FAVV-attaché in Peking opnieuw contact opgenomen met de Chinese autoriteiten om te bekijken hoe er verder kan worden gegaan. In een reactie herhaalt China dat het veel belang hecht aan gezondheidsoverwegingen en benadrukt het dat het Belgische verzoek door de bevoegde Chinese autoriteiten wordt onderzocht.
De Chinese minister van algemene administratie van de douane zal eind juni een bezoek brengen aan België en ik zal de gelegenheid hebben om kwesties van wederzijds belang tussen onze twee landen te bespreken, waaronder in de eerste plaats de kwestie van het varkensvlees. Het FAVV bereidt ook een bezoek aan Peking voor om met name het dossier over het varkensvlees te bespreken, maar ook om de samenwerking met de bevoegde autoriteiten te versterken.
Taiwan is na China de belangrijkste markt die gesloten blijft. Dat dossier is politiek geblokkeerd.
Wat uw laatste vraag betreft, het exporteren van varkensvlees naar Nieuw-Zeeland is al mogelijk.
01.03 Robby De Caluwé (Open Vld): Mijnheer de minister, ik ben altijd verheugd te horen dat u echt wel voor de landbouwsector blijft strijden. Het is niet evident met de Chinezen, maar het is ook niet onmogelijk. We hebben onlangs gezien dat zij nu ook een opening laten voor rundvlees. Dat was een ban van meer dan twintig jaar. Dat is dus een positief signaal dat de landbouwsector daar gekregen heeft.
Het is wel belangrijk dat het FAVV ook al gesprekken opstart om de nodige afspraken te maken voor de opening van de markt voor het varkensvlees. Als zij morgen zouden beslissen dat het varkensvlees opnieuw toegelaten is, kan de landbouwsector immers niet effectief vanaf overmorgen exporteren. Daar zal nog heel wat tijd overheen gaan. Vandaar mijn oproep om daar met het FAVV al het nodige voor te doen.
Het incident is gesloten.
L'incident est
clos.
De voorzitster: Vraag nr. 55036390C van mevrouw Depraetere is omgezet in een schriftelijke vraag.
02.01 Barbara Creemers (Ecolo-Groen): Mijnheer de minister, Testaankoop onderzocht samen met zes andere consumentenorganisaties de aanwezigheid van bisfenolen in verschillende producten. In totaal onderzochten de organisaties 179 producten: 58 stukken textiel, 11 paar leren schoenen voor kinderen, 16 zonnebrillen voor kinderen en 20 bijtspeeltjes, zoals fopspenen. Ze onderzochten ook 22 blikken frisdrank, 35 voedingsblikken en 16 drinkflessen of -bekers voor de voedselveiligheid. Ik ondervroeg minister Vandenbroucke al over de gezondheidskwesties in deze zaak, maar voor de specifieke vragen over voedselveiligheid verwees hij me door naar u.
Ik maak me immers zorgen over de manier waarop de bevolking, meer specifiek baby's en jonge kinderen, blootgesteld wordt aan bisfenol. In voedingsblikken vond Testaankoop namelijk overal minstens één, maar soms zelfs zes soorten bisfenol terug. Bisfenol A, BPA, wordt vaak gebruikt in de productie van polycarbonaat, een harde plastic dat alomtegenwoordig is. BPA staat al lang gekend als hormoonverstoorder, maar ook andere bisfenolen, zoals BPB, BPS en BPF, zijn schadelijk voor de gezondheid.
Ik heb daarover vijf vragen.
Wat is uw reactie op het onderzoek van Testaankoop?
Hoe wordt er in België gecontroleerd of er producten met te hoge bisfenolwaarden via frisdrank en voedingsblikken circuleren? Hoeveel controles worden er gedaan? Worden er dan inbreuken vastgesteld? Wat gebeurt er indien er inbreuken worden vastgesteld?
Testaankoop vraagt naar aanleiding van dit onderzoek een totaalverbod op bisfenolen in producten voor baby's en kinderen. Vindt u dat er zo'n verbod moet komen? Waarom wel of waarom niet?
Testaankoop vraagt ook om een verbod op bisfenolen in voedingsverpakkingen. Vindt u dat een goed idee? Waarom wel of waarom niet?
Ik weet al dat u zult verwijzen naar het Europese niveau, vandaar mijn laatste vraag. Wat zal België op Europees niveau doen om deze problematiek aan te kaarten en aan te pakken?
02.02 Minister David Clarinval: Mevrouw Creemers, de bevoegde dienst van de FOD Volksgezondheid is op de hoogte van het onderzoek van Testaankoop en ondersteunt de bezorgdheden van Testaankoop rond het gebruik van bisfenol in materialen die in contact komen met voeding.
Het jaarlijkse controleprogramma van het FAVV bevat migratieanalyses voor bisfenol A en bisfenol S uit contactmaterialen in metaal met een interne deklaag of vernis in de transformatiesector, in het bijzonder conservenblikken, en uit contactmaterialen in kunststof, bijvoorbeeld polymeermaterialen in melamine, polycarbonaat, polyethyleen en polypropyleen, in de distributiesector, in het bijzonder zuigflessen, ander vaatwerk voor zuigelingen, bekers, borden en keukengerei.
Van 2018 tot en met 2022 werden in totaal 409 contactmaterialen bemonsterd om 409 migratieanalyses van bisfenol A en bisfenol S uit te voeren. Alle resultaten waren conform. Naar aanleiding van de niet-conformiteiten die via andere kanalen werden vastgesteld, klachten, meldingen in het kader van de meldingsplicht, werden nog maatregelen genomen. Zo gaf een RASFF-bericht uit Frankrijk na een risico-evaluatie door het FAVV aanleiding tot een recall in België.
Er bestaan momenteel reeds verschillende wetgevingen betreffende bisfenol. Via de REACH-regelgeving is het gebruik van bisfenol A in kassabonnen verboden, wat van belang is om contaminatie uit gerecycleerd papier en karton te beperken. Het gebruik van bisfenol in kunststoffen en vernissen die in contact komen met voeding, wordt gereglementeerd door de Europese verordening 10/2021 en verordening 2018/213.
Enkel bisfenol A of BPA en bisfenol S of BPS mogen worden gebruikt in kunststoffen en vernissen. Andere bisfenolen staan niet op de positieve lijst in voornoemde wetgevingen en zijn dus niet toegelaten in kunststoffen en vernissen die in contact komen met voeding.
Voor bisfenol A werd voor kunststoffen en vernissen een specifieke migratielimiet vastgelegd, alsook een verbod op de vervaardiging van polycarbonaat voor de voor zuigelingen bestemde zuigflessen en drinkbekers, evenals flessen bestemd voor zuigelingen en peuters.
Bovendien is er een verbod op bisfenol A in vernissen en coatings op voedingscontactmaterialen specifiek bestemd voor zuigelingen en jonge kinderen.
Recent publiceerde de EFSA een nieuw advies rond bisfenol A en bisfenol S. Het advies wordt momenteel besproken op werkgroepvergaderingen van de Europese Commissie. Er dient te worden bekeken op welke manier kan worden omgegaan met bijvoorbeeld mogelijke bisfenol A-contaminatie van gerecycleerd papier en karton.
Voor materialen in contact met voeding hebben België en enkele andere lidstaten bij de Europese Commissie aangedrongen op geharmoniseerde, dringende en gepaste maatregelen voor bisfenol A.
Een eventueel totaalverbod van het intentionele gebruik van bisfenol A in alle materialen die in contact komen met voeding, kan worden ondersteund. Er dient echter over te worden gewaakt dat bisfenol A niet wordt vervangen door andere bisfenolen of zorgwekkende stoffen.
Ce sont des regrettable substitutions.
Uiteraard moeten de termijnen worden besproken met de betrokken sectoren.
02.03 Barbara Creemers (Ecolo-Groen): Mijnheer de minister, 409 contactmaterialen werden bemonsterd en zij zijn allemaal conform. Daar kunnen wij alleen maar blij mee zijn.
Wat Testaankoop aan het licht bracht, was dat er bepaalde zaken zijn waar een sticker op staat dat zij BPA-vrij zouden zijn terwijl er toch BPA in zit. Ik ben blij dat u zegt dat alleen de bisfenolen BPA en BPS gebruikt mogen worden in kunststoffen en vernissen die in contact komen met voeding, maar ik maak mij toch zorgen als bedrijven beweren dat men hun product veilig kan gebruiken voor kinderen of voor baby’s omdat er geen BPA in zit, terwijl er toch BPA in blijkt te zitten als Testaankoop het onderzoekt. Ik maak mij zorgen dat er misschien ook andere bisfenolen gebruikt worden.
België heeft inderdaad aan de kar getrokken, samen met andere Europese landen, voor een dringend aangepaste regelgeving. België moet ter zake bij de meest ambitieuze landen zijn om die regeling op Europees vlak in te voeren, opdat de schadelijke bisfenolen totaal niet meer gebruikt worden en opdat zij, zoals u aanhaalde, zeker niet door andere schadelijke stoffen vervangen worden. Ik kan alleen maar toejuichen dat u daarvoor ijvert. U zult daar in ons altijd een partner voor vinden.
L'incident est clos.
Het incident is
gesloten.
03.01 Patrick Prévot (PS): Monsieur le ministre, la question du prix des aliments est évidemment cruciale et est abordée chaque semaine dans différentes réunions de commission. Les mécanismes de prix devraient être corrigés pour répondre aux problèmes qui se posent aux deux bouts de la chaîne agricole et alimentaire. En effet, d'un côté, les Belges paient leurs aliments 18 % plus cher aujourd'hui qu'en mai 2022. De l'autre, les agriculteurs peinent à obtenir une juste rémunération pour leurs produits. Il faut agir là où les marges bénéficiaires et les volumes sont élevés. Je pense sincèrement que des mesures pour réduire le prix du caddie sont compatibles avec d'autres qui sont censées assurer une juste rémunération du producteur. À titre d'exemple, la France a obtenu l'engagement d'industriels à réduire le prix de centaines de produits alimentaires. Elle a aussi adopté les lois EGalim 1 et EGalim 2, qui visent à protéger la rémunération des agriculteurs.
Monsieur le ministre, mes questions sont simples. L'accord de gouvernement prévoit que "le gouvernement examinera la possibilité d'adopter une loi sur la protection des prix agricoles". Pourriez-vous m'indiquer quels travaux ont été entrepris par votre cabinet pour appliquer cette mesure? Que programmez-vous d'ici la fin de la législature?
03.02 David Clarinval, ministre: Monsieur le député, comme ministre fédéral de l’Agriculture, je suis en contact permanent avec les représentants du secteur primaire, représentants organisés en agrofront où se retrouvent la Fédération Wallonne de l'Agriculture (FWA), le Boerenbond et l’Algemeen Boerensyndicaat (ABS). J’ai donc été en première ligne pour recevoir les préoccupations du secteur agricole et m’impliquer personnellement dans la recherche de solutions, même si je n’étais pas présent à la réunion de mon collègue Dermagne récemment. J’avais rencontré la FWA quelques jours auparavant.
L’Observatoire des prix du SPF Économie suit de manière régulière la répartition des marges dans le secteur agroalimentaire. La crise russo-ukrainienne et l’augmentation des prix de l’énergie et des matières premières ont encore renforcé la problématique de la répartition des marges. À mon initiative, une task force agricole a été mise sur pied par le SPF Économie. Le ministre de l’Économie et la secrétaire d’État à la Protection des consommateurs se sont joints à moi pour mobiliser cette task force. C’est dans ce contexte que j’ai demandé et obtenu une actualisation des marges pour les différents maillons de la chaîne, à savoir le secteur primaire, le secteur de la transformation et le secteur de la distribution. Le résultat de ces études a fait apparaître une diminution importante des marges à chaque niveau de la chaîne. Les chiffres sont disponibles sur le site du SPF Économie qui a publié intégralement cette étude.
J’ai rappelé à plusieurs reprises l’importance d’un bon fonctionnement de la concertation chaîne qui, pour rappel, regroupe l’ensemble des acteurs du secteur et fonctionne de manière autonome. Je fais pleinement confiance au souffle nouveau qui anime le groupe de direction de la concertation chaîne afin qu’il trouve le juste équilibre entre les marges octroyées à chaque maillon de la chaîne. Je n’envisage donc pas de soutenir une proposition qui irait dans le sens d’un blocage des prix car j’ai pleinement conscience des difficultés rencontrées par tous les maillons de la chaîne agroalimentaire.
En cas d'initiative concrète en ce sens déposée par mon collègue, éventuellement, je réserve l'attitude à adopter en ayant à l'esprit l'ambition que chaque acteur trouve sa place et ait la possibilité de remplir son besoin de nourrir et de se nourrir.
03.03 Patrick Prévot (PS): Monsieur le ministre, je vous remercie d'être revenu sur cette task force mise en place et sur cette demande d'actualisation des marges. J'entends votre avis personnel par rapport au fait que vous ne souhaitez pas bloquer les prix.
Voici deux semaines, j'ai rencontré la Fédération des Jeunes Agriculteurs. Je suis également en contact très régulier avec de nombreux organismes et associations mais également avec des agricultrices et des agriculteurs, notamment de ma région. Il existe une vraie difficulté pour le secteur, avec des marges qui sont de plus en plus réduites. Dès lors, s'il y a des positionnements différents des ministres et des partis de ce gouvernement, à un moment donné, il faudra quand même prendre attitude pour éviter la désertification au niveau du secteur agricole, la profession disparaissant petit à petit, notamment à cause des faibles rémunérations.
Quel que soit le mode qu'on veut emprunter, il faudra un jour pouvoir trouver une vraie solution pour garantir une juste rémunération aux agriculteurs. Cela dysfonctionne sur l'ensemble de la chaîne mais j'ai quand même l'impression et la naïveté de penser que ceux qui se servent davantage ne sont pas les agriculteurs et les producteurs, et que ceux qui font des marges, même restreintes, sur l'ensemble du volume, font partie du secteur de la grande distribution qui est le moins à plaindre sur toute la chaîne.
Il faudra donc très certainement trouver des solutions. J'espère qu'elles pourront être amenées sur la table du gouvernement très rapidement.
De voorzitster: Aangezien de heer D’Amico niet aanwezig is, vervalt zijn vraag nr. 55037050C.
L'incident est clos.
Het incident is gesloten.
04.01 Patrick Prévot (PS): Monsieur le ministre, actuellement, en Belgique, d'anciens agriculteurs bénéficient à la fois d'une pension de retraite et des droits à paiement. Il s'agit d'un cumul qui ne peut plus se justifier selon la Fédération des Jeunes Agriculteurs, que j'ai rencontrée, puisqu'elle l'estime inéquitable.
La partie de l'enveloppe de la PAC qui est ainsi versée aux anciens agriculteurs devrait donc, selon elle, être mobilisée pour la nouvelle génération afin d'améliorer la mobilité foncière et, plus globalement, de faire face aux défis actuels et futurs.
C'est en ce sens que les ministres wallon et flamand de l'Agriculture ont adressé un courrier commun à l'administration fédérale des Pensions afin de pouvoir agir sur le sujet. Les deux entités fédérées sont d'accord sur la nécessité de mettre fin à ce cumul afin de favoriser l'aide aux jeunes agriculteurs.
Monsieur le ministre, vous avez à la fois la casquette de l'Agriculture et celle des Indépendants au niveau fédéral, je tenais donc à vous interpeller aujourd'hui sur cette problématique étant donné le consensus trouvé entre les Régions nord et sud de notre pays.
Monsieur le ministre, pourriez-vous nous donner votre retour sur ce cumul de pension de retraite et droit à paiement des agriculteurs que les ministres régionaux compétents en la matière considèrent obsolète? Cette thématique est-elle ou sera-t-elle bientôt abordée en concertation avec la ministre Lalieux et les ministres des entités fédérées? Des premières pistes de solution peuvent-elles communiquées?
04.02 David Clarinval, ministre: Monsieur Prévot, le droit à paiement auquel vous faite allusion fait partie des aides directes que l'Union européenne verse depuis 1962 à ces agriculteurs. On les appelle communément les primes PAC. Celle-ci sont validées, calculées et versées aux agriculteurs dans le cadre de la PAC, qui est de la compétence exclusive des Régions.
La proposition des Régions consistait à ne plus autoriser le cumul des primes PAC et de la pension. En d'autres termes, l'interrogation portait sur l'opportunité de ne plus octroyer la pension de retraite dès lors où l'agriculteur bénéficie desdites primes. L'objectif recherché, auquel je souscris tout comme vous, est de permettre un accès plus aisé aux terres aux jeunes agriculteurs.
D'après une première analyse, l'interdiction de cumul entre les pensions et les primes PAC ne permettrait pas de répondre entièrement à l'objectif en question. En effet, les agriculteurs pensionnés pourront toujours exercer par le biais d'une société de gestion qui percevrait directement les aides PAC. Le but recherché ne serait donc pas atteint.
En ce qui concerne le régime des pensions de retraite, qui relève du fédéral, il faut souligner que d'importantes réformes en matière de cumul sont entrées en vigueur depuis 2015. Ainsi, un travailleur qui reçoit une pension de retraite peut effectivement, dans certaines conditions, cumuler celle-ci avec un revenu professionnel de façon limitée ou illimitée, selon les cas. Par exemple, depuis 2015, les bénéficiaires d'une pension à l'âge légal ou d'une pension anticipée justifiant 45 années de carrière peuvent travailler sans aucune limite. Un agriculteur de 65 ans qui prend sa pension de retraite pourrait donc continuer à exercer son activité professionnelle et bénéficier de l'aide au revenu de la PAC de façon illimitée.
L’objectif de la réforme précitée était le maintien en activité des plus âgés ainsi que de laisser la possibilité aux pensionnés de compléter leur pension par des revenus complémentaires.
La solution proposée par les Régions ne nous semble ainsi pas représenter une avancée réelle en fonction de l’objectif légitime poursuivi par les Régions mais également par rapport à la situation en matière de pensions. En date du 31 janvier 2023, j’ai fait part de mon avis aux ministres régionaux en ce sens.
Dans un courrier du 21 mars dernier, le ministre wallon de l’Agriculture a confirmé la complexité de ce dossier. Il m’a informé de son intention, reprise dans le plan stratégique de la Wallonie pour les régimes PAC 2023-2027 validé par la Commission européenne le 5 décembre 2022, de poursuivre la réflexion avant de trancher définitivement la question.
Au niveau fédéral, la ministre des Pensions est également au courant de la problématique puisque le courrier que j’ai transmis aux ministres régionaux lui a également été adressé. Je l’ai tenue informée des échanges avec nos collègues.
04.03 Patrick Prévot (PS): Merci, monsieur le ministre, pour vos réponses. Effectivement, le droit à paiement fait partie des aides directes que l'on appelle les primes PAC. Aujourd'hui, ce cumul est autorisé et j'entends que mettre fin à ce cumul ne permettrait pas de remplir pleinement les objectifs puisqu'un agriculteur qui perçoit sa pension pourrait, par l'intermédiaire d'une société de gestion, percevoir également les aides PAC.
Dans ce débat, plus globalement, il faudra un jour pouvoir se poser réellement la question de ces fameuses sociétés de gestion agricole. Il faudrait voir comment on peut parfois en limiter l'activité voire comment prévoir l'un ou l'autre garde-fou. En effet, aujourd'hui il y a une vraie difficulté. Cette profession est très difficile tant au niveau des revenus garantis que du temps de travail puisque c'est certainement un des métiers le plus contraignants que l'on puisse connaître.
Des jeunes, et c'est fort heureux, veulent encore aujourd'hui s'investir dans le secteur agricole et continuer à y travailler. D'un côté, on ne leur permet pas d'avoir des revenus garantis ou d'avoir une garantie quant à l'avenir de la profession. De l'autre, des hectares de surfaces agricoles utiles sont mobilisés par des agriculteurs pensionnés. La mobilité des terres est fortement mise à l'arrêt à cause de cette rétention de terres par des agriculteurs pensionnés. Là aussi, comme dans l'autre dossier, je pense qu'il faudra un jour s'attaquer clairement au problème et pouvoir discuter sans tabou de ce statut de société de gestion agricole qui parfois, il faut le reconnaître, pose de vrais problèmes.
Het incident is gesloten.
L'incident est
clos.
De voorzitter: De samengevoegde vragen nr. 55037149C van mevrouw Kathleen Verhelst en nr. 55037172C van mevrouw Dierick en de vragen nrs. 55037500C en 55037501C van mevrouw Verhelst komen te vervallen wegens de afwezigheid van de vraagstellers.
De openbare commissievergadering wordt gesloten om 13.09 uur.
La réunion publique de commission est levée à 13.09 heures.