|
Commission de l'Intérieur, de la Sécurité, de la
Migration et des Matières administratives |
Commissie
voor Binnenlandse Zaken, Veiligheid, Migratie en Bestuurszaken |
|
du Mercredi 20 mars 2024 Matin ______ |
van Woensdag 20 maart 2024 Voormiddag ______ |
De openbare commissievergadering wordt geopend om 10.05 uur en voorgezeten door de heer Ortwin Depoortere.
La réunion publique de commission est ouverte à 10 h 05 et présidée par M. Ortwin Depoortere.
De voorzitter: Mevrouw de minister, collega's, wij komen vandaag samen voor een gedachtewisseling over de dramatische schietpartij bij de huiszoeking in Lodelinsart, Charleroi. Al onze gedachten gaan in de eerste plaats uit naar de slachtoffers, hun familieleden en collega-politiemensen.
Wij beslisten gisteren in onze commissievergadering, naar aanleiding van een verzoek van de heer Metsu, dat duidelijk door alle fracties werd gesteund, inderdaad tot een gedachtewisseling. De heer Verherstraeten had ook gevraagd om de minister van Justitie uit te nodigen, maar die heeft aangegeven niet beschikbaar te zijn wegens de bespreking van wetsontwerpen in de commissie voor Justitie.
Doordat de heren Pivin, Metsu en Verherstraeten en ikzelf vragen toevoegden aan de gedachtewisseling, wordt van de vergadering een integraal verslag opgemaakt.
Ik stel in afspraak met het kabinet de volgende werkwijze voor. De minister zal een inleiding van 10 minuten geven. Daarna krijgen alle fracties de kans in 5 minuten de minister te ondervragen. Daarna krijgt de minister uiteraard de kans op alle vragen te antwoorden. In een volgende ronde krijgen alle fracties opnieuw 5 minuten. Wij zullen proberen de gedachtewisseling af te ronden tegen 12.30 uur.
01.01 Gilles Vanden Burre (Ecolo-Groen): Monsieur le président, étant donné la gravité des événements que vous avez rappelée et à la suite d'un échange que nous avons eu hier avec des représentants de la police, mon groupe pourrait comprendre que la ministre souhaite s'exprimer un peu plus longuement que les dix minutes que vous proposez comme temps de parole. Cela ne doit pas durer des heures mais je voulais ouvrir cette possibilité. Quinze ou vingt minutes, étant donné la gravité des faits et ce que l'on lit dans la presse ce matin, se justifient. Pour les réactions, on pourrait envisager que chaque groupe dispose de dix minutes. Je ne veux pas que l'on tire les débats en longueur, il s'agit d'une proposition, la commission décidera.
01.02 Denis Ducarme (MR): Je soutiens la proposition de M. Vanden Burre.
De voorzitter: Ik zal proberen enige soepelheid aan de dag te leggen ten aanzien van zowel de minister als de fracties. Mijnheer Ducarme, mijnheer Vanden Burre, u moet wel begrijpen dat 11 fracties vragen willen stellen. Dus u kunt zelf berekenen hoeveel tijd dat in beslag zal nemen. We zijn hier vooral om de antwoorden van de minister te aanhoren. Ik zou dus de timing van 5 minuten per fractie in de eerste ronde toch willen aanhouden. In de tweede ronde kunt u bijkomende vragen stellen binnen de 5 minuten.
Ik geef nu graag het woord aan de minister.
01.03 Minister Annelies Verlinden: Mijnheer de voorzitter, geachte leden, maandag is een echtgenoot, een vader, een zoon, een broer, een vriend, een collega gestorven toen hij zich op de meest heldhaftige manier voor onze veiligheid inzette. Ik wil daarom bij het begin van de commissie opnieuw mijn diepste medeleven betuigen aan alle naasten van Jonathan.
Mijn gedachten gaan ook naar de twee leden van de speciale eenheden die vandaag nog in het ziekenhuis worden verzorgd en vanzelfsprekend ook naar hun familie en vrienden.
Het tragische incident van maandag is een ongeziene en vreselijke beproeving voor de hele politiefamilie en heeft bij uitbreiding onze hele samenleving geraakt.
Wat volgt in mijn inleiding, spreek ik dan ook uit met het grootst mogelijke respect voor de slachtoffers, voor de getroffen families en voor de vrienden en collega’s.
Les unités spéciales de la police fédérale sont des unités d'élite. Le recrutement très ciblé, la formation approfondie et continue ainsi que la planification de la préparation minutieuse de chaque mission sont des aspects fondamentaux de cette unité. Les opérations telles que les observations, les arrestations, les infiltrations et les interventions toujours dans un environnement criminel et généralement en présence d'armes à feu ou de situations risquées entraînent indéniablement des risques lors de l'exécution de ces missions.
L'enquête judiciaire sur la fusillade menée par le parquet de Mons est en cours et il est important qu'elle puisse se dérouler dans la sérénité et avec toute la rigueur nécessaire. En plus de cette enquête, la police fédérale organisera également un débriefing opérationnel conformément aux directives de la GPI 62 et comme cela se fait après chaque fusillade.
Vous comprendrez que je souhaite donner à la police fédérale le temps et l'espace nécessaire dans ce cadre ces prochains jours afin qu'elle puisse procéder de manière approfondie et sereine et se concentrer en premier lieu sur le soutien aux proches des victimes, aux membres concernés des unités spéciales et à la famille policière au sens large.
Mag ik vooraf toch ook nog even zeggen dat ik na het drama dezelfde sereniteit in de berichtgeving in de media en de sociale media had verwacht, uit respect voor de nabestaanden van het overleden lid van de DSU en de andere slachtoffers, maar ook voor alle politiemensen die zich in ons land dag in dag uit inzetten voor onze veiligheid, alsook omwille van het belang van het onderzoek. Sommige media hebben gecommuniceerd nog voor de families van de slachtoffers allemaal op de hoogte waren. Een tweede lid van de speciale eenheden werd door een politicus op X zelfs foutief als overleden opgegeven.
Het is mijn wensdroom dat we in de eerste uren na een dergelijk tragisch voorval allemaal meer omzichtig met deze informatie zouden omspringen en te allen tijde de belangen van de federale politie – in het bijzonder van de speciale eenheden – en de familie en de nabestaanden op de eerste plaats zouden zetten. Politieke recuperatie lijkt het laatste waarmee zij gediend kunnen zijn. Ik betreur dat dan ook.
Collega's, in de eerder beknopte tijd die mij gegeven is, zal ik een overzicht van de feiten geven, gevolgd door de werking en de opdrachten van de speciale eenheden, en ook meer uitleg geven over de middelen van de speciale eenheden, zoals gevraagd door enkele collega's.
Voici les faits du 18 mars. Comme vous le savez, lundi matin, vers 6 h 30, des perquisitions ont été effectuées à dix endroits dans le cadre d'un dossier judiciaire, sur ordre d'un juge d'instruction. Sur la base de l'analyse des risques effectuée au préalable, il a été décidé d'effectuer la perquisition à Lodelinsart avec des renforts. Cela implique qu'après une analyse des risques, la capacité et les moyens nécessaires ont fait l'objet d'une évaluation afin que la perquisition puisse se dérouler de manière sûre et efficace. La mobilisation des unités spéciales s'est avérée nécessaire, comme nous avons malheureusement pu le constater.
La perquisition pour laquelle quinze membres du POSA de Charleroi et de Liège ont finalement été déployés s'inscrivait dans le cadre d'une enquête judiciaire pour association de malfaiteurs, trafic de stupéfiants, trafic de véhicules et trafic d'armes. Des informations indiquaient manifestement que le suspect pourrait être armé. Cet élément a donc été pris en compte dans l'analyse des risques préalable. Comme l'a expliqué le procureur du Roi de Charleroi lundi après-midi, les unités spéciales se sont immédiatement identifiées en entrant dans l'habitation. Elles ont d'abord trouvé une femme dans la maison, après quoi le suspect a immédiatement ouvert le feu, apparemment depuis la porte d'une pièce située à l'arrière.
Cette fusillade très violente, comme nous le savons, a connu un dénouement tragique, avec la mort de Jonathan et deux collègues blessés. De toute évidence, le suspect a également été touché. Il est décédé plus tard à l'hôpital. Les membres concernés des unités spéciales et les familles des victimes sont prises en charge par plusieurs stress teams de la police fédérale. Tous continueront naturellement à être suivis comme toutes les autres personnes qui en éprouveraient le besoin. L'enquête judiciaire sur la fusillade et les débriefings opérationnels permettront de mieux appréhender le déroulement de l'intervention.
Je ne peux pas préjuger des conclusions et je ne peux faire d'autre commentaire sur l'enquête judiciaire en cours. Cela ne m'appartient d'ailleurs pas.
Comme vous l'avez également appris entre-temps par le procureur du Roi de Charleroi, une perquisition et une arrestation ont été effectuées simultanément pour trois policiers de la police locale de Charleroi. Comme l'a dit le procureur, ces trois personnes ont été arrêtées; l'une d'entre elles est soupçonnée dans le dossier Lodelinsart. Le procureur a déclaré hier soir encore qu'à l'heure actuelle, rien n'indique qu'il existe un lien direct avec la fusillade de Lodelinsart.
Zoals u weet is de Directie van de speciale eenheden (DSU) een onderdeel van de Algemene directie van de gerechtelijke politie van de federale politie. Voor de volledigheid vermeld ik dat de federale politie voor de uitvoering van de opdrachten van gerechtelijke politie onder het gezag van de minister van Justitie staat en dat daarnaast ook de gerechtelijke overheden rechtstreeks ten aanzien van de federale politie hun bevoegdheden kunnen uitoefenen.
Zoals u vermeldde, mijnheer de voorzitter, werd de aanwezigheid van de minister van Justitie om die reden ook gevraagd. Vanuit mijn kabinet was er gisteren contact hierover en ook wij hebben die vraag gesteld.
En ce qui concerne les tâches de la Direction des unités spéciales (DSU), les membres des unités spéciales qui ont prêté main-forte à la perquisition font partie du POSA de Charleroi et de Liège. Les victimes de nos unités spéciales sont toutes issues du POSA de Liège.
Chers collègues, je peux vous assurer que chaque mission effectuée par les unités spéciales est minutieusement préparée. Aucun compromis n'est fait en matière de sécurité, de composition des dispositifs ou encore de matériel et de moyens à utiliser. Si les circonstances révèlent qu'une mission ne peut être menée à bien en toute sécurité avec les personnes et les moyens nécessaires, elle n'est tout simplement pas exécutée tant que les conditions requises ne seront pas réunies. Je dois cependant rappeler que le risque zéro n'existe pas lors de telles missions, bien qu'il soit réduit au minimum.
Ik heb dan ook met soms grote ogen gevolgd hoe sommigen, onder wie ook politici, zich hebben uitgelaten over het optreden van de speciale eenheden. Dit getuigt wat mij betreft van een gebrek aan respect en erkenning voor de professionaliteit en de zorgvuldigheid waarmee deze elite-eenheid al jaar en dag operaties uitvoert in de meest risicovolle omstandigheden. Elke operatie wordt onder leiding van de leidinggevende minutieus voorbereid volgens de voorziene procedures, wat inhoudt dat ook op het vlak van beschikbare capaciteit en middelen voor die operaties wordt voldaan aan de vereisten en de richtlijnen. Er is geen enkele leidinggevende die manschappen op het terrein stuurt als hij niet zeker weet dat alle nodige capaciteit en middelen voorhanden zijn. Ik herhaal daarom hier graag nog uitdrukkelijk mijn vertrouwen in de leden van de federale politie, de federale gerechtelijke politie, de DSU en de leidinggevenden die hun manschappen na het overwegen van alle precieze omstandigheden en gekende informatie op het terrein sturen.
Sommigen vroegen naar de capaciteit van de DSU. Na de initiële bijkomende investeringsbeslissingen bij het begin van deze legislatuur heeft de ministerraad in juni 2022 ook beslist om de federale politie verder te versterken. Zoals u weet, en zoals we eerder bespraken, betekent dat een een-op-eenvervanging in alle componenten van de federale politie ten opzichte van het personeelsbestand op 1 januari 2022, 195 extra medewerkers voor de federale gerechtelijke politie, waaronder de DSU valt, en 195 extra medewerkers voor de andere componenten van de federale politie.
Voor de federale gerechtelijke politie kreeg de toenmalige directeur-generaal de opdracht om een voorstel van inzet van die manschappen te maken. Hij heeft dat gedaan in samenspraak met het College van procureurs-generaal en met de minister van Justitie, waarbij uitdrukkelijk werd gevraagd door het College om extra manschappen in te zetten voor de onderzoekers. Bijgevolg is dan ook beslist om de vijf FGP's van de hoven van beroep te versterken tot 95 %, de overige FGP's tot 90 % en de centrale directies van de Algemene directie van de gerechtelijke politie de huidige capaciteit te laten behouden door middel van de zogenaamde een-op-eennvervanging.
Voor de DSU hield dit in dat het personeelsbestand op datum van 1 januari 2022 gewaarborgd moest worden in deze legislatuur, zijnde een totaal van 571 medewerkers. Het organieke kader van de DSU telt bij volledige bezetting 640 mensen. We werken naar een bezetting van 90 % om het personeelskader van de DSU op te volgen met de huidige middelen. Dat betekent dat er een bijkomend groeipad voorzien is, wat moet toelaten om dit jaar nog 50 extra medewerkers aan te werven, zodat we tot een capaciteit van 590 mensen kunnen komen.
Daarvoor moeten, zoals u weet, de nodige examens en selectieproeven georganiseerd worden, net als de nodige opleidingen. Daarmee volgen wij het ritme dat de DSU zelf vooropstelt voor die aanwervingen en opleidingen. Met de extra aanwervingen die dit jaar nog voorzien zijn en waarvoor er in 2024 extra middelen voorzien zijn, overstijgen we de afgesproken 90 % vastgelegd in 2022.
Het is belangrijk te noteren dat die opleidingen tijd vragen. De doorgedreven opleiding voor de speciale eenheden duurt een jaar. Een eenheid kan dus niet van vandaag op morgen versterkt worden, dat vergt een volgehouden inspanning. Met de bijkomende middelen die we voorzien hebben moet dat mogelijk zijn.
Á la suite des attentats terroristes qui ont lieu dans notre pays, le précédent gouvernement fédéral a décidé d'accorder à la police fédérale un budget supplémentaire unique dans la lutte contre le terrorisme par le biais d'une provision interdépartementale. Cette mesure a permis à la DSU de réaliser certains investissements en personnel et en moyens. La provision qui était temporaire a pris fin en 2020.
Certes, il va de soi que des investissements
supplémentaires en personnel et en moyens nécessitent des efforts de
financement permanents. Ainsi, en 2024, près de dix millions d'euros
seront consacrés au fonctionnement et à des investissements à la DSU. Je suis
persuadée que nous devrons réaliser des efforts supplémentaires en 2025. C'est mon message au prochain
gouvernement.
Ik rond af. Omwille van de veiligheidsuitdagingen in ons land, onder meer door de terroristische dreiging en de strijd tegen de internationale georganiseerde criminaliteit, hebben we ervoor gekozen om vanaf het begin van deze legislatuur bijkomend en blijvend te investeren in veiligheid. We hebben bijna 500 miljoen euro extra geïnvesteerd in onze politiediensten. Het zal, zoals ik net zei, echter ook aan de volgende regering zijn om deze ingeslagen weg te blijven volgen. Veiligheid is immers een kerntaak van de overheid en we moeten blijven werken aan die veiligheid tot het werkt. Voor mij staat dat niet gelijk aan het maken van een aantal inhoudsloze zinsbegoochelingen. Risicoloze situaties bestaan immers niet. Een kwaliteitsvolle politie en dito dienstverlening van die politie uitbouwen vraagt ook een tijdsintensieve, volgehouden inspanning.
Les unités spéciales de la police fédérale sont notre ultima ratio, l'ultime recours, un maillon indispensable de notre appareil de sécurité. Elles méritent notre plus grand respect, toute notre reconnaissance et toute notre considération.
Je conclurai en m'adressant spécifiquement à ces unités en soulignant que le travail qu'elles réalisent 24 heures sur 24, 7 jours sur 7 et dans les circonstances les plus imprévisibles contribue fondamentalement à la sécurité de notre société.
Au nom du gouvernement fédéral et à titre personnel, je tiens à les en remercier.
01.04 Koen Metsu (N-VA): Mijnheer de voorzitter, mevrouw de minister, collega's, uiteraard sluit iedereen hier zich aan bij uw woorden van respect en appreciatie voor dat hogerisicoberoep. Hetgeen eergisteren is gebeurd, is verschrikkelijk. Overmorgen herdenken wij de slachtoffers van de terreur in Zaventem, Maalbeek en zoveel plekken meer. Iemand die ons beschermt en verdedigt tegen onder andere terroristen, werd vermoord door een crimineel die bekend was.
Ik sluit mij ook aan bij uw oproep om het debat sereen aan te pakken, met het nodige respect voor het slachtoffer, voor de collega's, voor de familie, voor de kinderen van het slachtoffer. Dat is hetgeen wij doen, net zoals we gisteren trouwens ook hebben gedaan.
Maar wij mogen natuurlijk ook niet wegkijken van de problemen. Wij mogen niet gewoon zomaar overgaan tot de orde van de dag. U klaagt onder andere aan dat er sprake is van politieke recuperatie en dat de media fouten maken. Dat vind ik jammer.
U mag niet doen alsof de problematiek bij onze speciale eenheden ineens nieuw is. Wij bespreken die hier al weken, misschien zelfs maanden. Niet alleen wij zeggen het, ook hun vertegenwoordigers zeggen het: de budgetten nemen af en er is sprake van een chronisch personeelstekort. Dat heeft natuurlijk gevolgen. Niemand heeft hier gisteren gezegd dat hetgeen eergisteren in Charleroi is gebeurd, een direct gevolg is van een tekort aan personeel of middelen.
Wij zijn blij dat wij al enige tekst en uitleg hebben gekregen. Hoe dan ook weten we met z'n allen, meerderheid en oppositie, dat er een gigantisch probleem is bij de elitetroepen. In Charleroi en in Gent is slechts de helft van het kader ingevuld. Als we dat vergelijken met het Nederlandse systeem, waarbij men al perfect de nettorekrutering in 2025 kent, dan moeten we wel concluderen dat we hier de hele tijd achter de feiten aanhollen.
De Directie van de speciale eenheden heeft een budget van 11 miljoen euro nodig om operationeel te kunnen zijn en heeft dat ook gevraagd. Ik begrijp dan ook niet dat het budget weer 7,7 miljoen euro bedraagt, terwijl het in de vorige legislatuur 10,8 miljoen euro bedroeg. Wij hadden toen gegarandeerd dat het kader van de speciale eenheden voor 100 % zou worden ingevuld, maar u zei letterlijk, ook tegen de vakbonden, dat u niet verantwoordelijk bent voor afspraken uit het verleden. Die 7,7 miljoen euro dient voor het personeel en voor broodnodige investeringen.
Ik nodig iedereen uit om eens contact op te nemen met de POSA's en de DSU om te zien in welke omstandigheden zij moeten werken. Zij doen ongelofelijk hard hun best, dag in dag uit. Gisteren moesten zij alweer een inval doen, terwijl zij eergisteren in een vreselijke aanslag een van de hunnen verloren hebben. Zij laden zich telkens weer op en blijven ook roeien met de riempjes die zij krijgen, maar de schreeuw naar meer personeel en meer middelen is niet van eergisteren. Die dateert al van veel langer.
Ik had dus gehoopt dat u vandaag dat duwtje in de rug zou geven en dat u zou geruststellen dat het kader niet tot 90 %, maar tot 100 % zou worden ingevuld. Dat is het minste wat de betrokkenen mogen verwachten. Ik hoopte dat u zou aankondigen dat u het investeringsbudget weer zult optrekken.
Gisteren heb ik een cijfer vermeld en ik zal dat vandaag opnieuw doen. De rente die wij betalen op onze openstaande staatsschuld, 10,5 miljard euro, geld dat weg is, bedraagt meer dan wat Justitie, politie en Defensie samen van de federale regering krijgen. Daar zouden we best allemaal even bij stilstaan, op dezelfde serene manier als we hier de zaken telkens onder de aandacht proberen te brengen.
Ik rond af met wat ik daarnet al heb gezegd. Niemand wil hier het incident recupereren. Dat kan ook niet. We zijn al zo lang met die materie, met die thematiek bezig. Wegkijken en overgaan tot de orde van de dag kunnen we echter evenmin. U verwijt ons dat we de zaak politiek proberen te recupereren. Gisteren was ik echter verbaasd en verbouwereerd dat op het ogenblik dat wij u vragen om met u te spreken, u op hetzelfde middagjournaal komt om een nieuw pasfototoestel in een gemeentehuis in te huldigen. Overgaan tot de orde van de dag, de dag nadat een van uw mensen daar het leven liet.
01.05 Servais Verherstraeten (cd&v): Tot zover de sereniteit!
01.06 Koen Metsu (N-VA): Dadelijk is het aan u, mijnheer Verherstraeten. Ik ben heel benieuwd naar wat u te zeggen hebt. Wij zijn sereen. Het debat verloopt heel sereen, maar als de minister het hier vandaag nodig vindt om te zeggen dat er wordt gerecupereerd, dan mag ik ook zeggen wat op mijn lever ligt. Ik kan er niet goed aan uit wanneer zij dan met de glimlach pasfoto’s laat nemen bij de inhuldiging van een toestel in een gemeentehuis de dag na de aanslag.
Voorzitter, gisteren zijn er veel vragen gesteld, we hebben ook een vraag mogen indienen. Ik blijf erbij dat er twee knelpunten zijn. Allereerst moet het budget zo snel mogelijk weer worden opgetrokken naar wat de diensten nodig hebben, dus naar 11 miljoen euro in plaats van 7,7 miljoen euro. Daarnaast moeten we het personeelskader ook voor 100 % opvullen, des te meer omdat de invulling van 90 % van het kader altijd theoretisch is. Immers, momenteel zitten heel wat personeelsleden van de DSU thuis met gezondheidsproblemen en kozen sommigen voor een tijdelijke loopbaanonderbreking. Dat wordt geraamd op nog eens een tekort van 10 %. Daar wordt nu over gezwegen.
01.07 Gilles Vanden Burre (Ecolo-Groen): Monsieur le président, nous allons partager notre temps de parole avec ma collègue Éva Platteau. Je vais répéter ce que nous avons dit hier lors des auditions sur un autre sujet. Le groupe Ecolo/Groen a exprimé ses condoléances à la famille de Jonathan, à ses collègues ainsi qu'à l'ensemble des unités spéciales de la police fédérale. Face à un tel drame, l'empathie et les pensées solidaires sont prioritaires. Je tiens à le répéter au nom de mon groupe.
Madame la ministre, il est important que vous soyez venue aujourd'hui donner certaines explications. Malheureusement, je sais que vous ne pouvez pas aborder tous les détails. C'est en partie compréhensible puisqu'une enquête judiciaire en cours. Je vais revenir sur quelques points, ensuite je laisserai ma collègue compléter mes propos.
Évidemment, il faudra prendre connaissance du débriefing dont vous avez parlé. Espérons que l'on puisse y avoir accès pour pouvoir en discuter. Toutefois, la première question que l'on se pose c'est comment Jonathan a-t-il pu être pris au piège de la sorte? Lorsqu'on lit le déroulement de la scène horrible et tragique dans la presse ce matin et en ayant connaissance de l'équipement des unités spéciales: les boucliers, les gilets pare-balles, les casques, l'entraînement, l'expertise qu'ont ces hommes et ces femmes, on se demande comment tout cela a pu se produire.
J'ai entendu les témoignages d'autres personnes faisant partie de l'unité spéciale. Ils ne comprennent pas le concours de circonstances qui a amené à ce qu'un membre des leurs soit tué dans cette action. L'enquête nous dira si des complicités éventuelles existent. Cela donne froid dans le dos si d'autres policiers ont été complices des actes des criminels en question. En tant que parlementaire, cela sera à suivre avec intérêt au niveau de l'enquête, de la justice et au niveau pénal.
Quelle réponse politique doit-on apporter aujourd'hui? Le collègue de la N-VA demande de nouveaux investissements. Je n'y vois aucune difficulté. Rappelons toutefois que le gouvernement qui a le plus désinvesti dans la justice et dans la police sur ces 15 dernières années, c'est le gouvernement MR/N-VA, avec M. Jan Jambon, ministre de l'Intérieur N-VA aux responsabilités! Jusqu'en 2017, il a fallu malheureusement attendre les dramatiques attentats qu'a connu notre pays. Franchement, je vous demande un petit peu d'humilité politique par rapport à votre bilan de désinvestissement massif dans la police et la justice.
Pour revenir à vous, madame la ministre, je voulais vous demander quel était le plan d'action en termes de renforcement éventuel du matériel, de l'équipement. On peut toujours faire mieux. Je ne pense pas que ce soit un problème spécifique de capacité, en tous cas ce n'est pas démontré. On peut toujours, évidemment, engager plus et faire mieux. Mais je voulais quand même voir ce qui était prévu. Comptez-vous opérer des renforcements en termes de ressources humaines et de matériel pour l'unité spéciale de la police fédérale? Quelles sont les premières conclusions, dans le domaine de l'action politique, que vous tirez de ces faits tragiques que nous avons vécus il y a seulement deux jours? Je laisse ma collègue Eva Platteau compléter.
Le président: Il reste quelques minutes pour Mme Platteau.
01.08 Eva Platteau (Ecolo-Groen): Mevrouw de minister, ook ik wil beginnen met nogmaals mijn medeleven uit te spreken voor de familie, de vrienden en de collega's van Jonathan, die op een verschrikkelijke manier vermoord werd. Een vader, een zoon, een broer, een collega en een echtgenoot is gestorven en dat is echt verschrikkelijk. Anderen zijn bovendien zwaargewond. Zulke feiten brengen altijd een schokgolf teweeg in de samenleving. Het was een zwarte dag voor de politie. Dat doet ons eens te meer beseffen dat iedereen die bij de politie werkt en dat iedereen die zich inzet voor onze veiligheid, daarbij het risico voor zijn of haar eigen leven loopt. Dat moet ons allen heel nederig stemmen, het verdient ons grootste respect.
Mevrouw de minister, het is goed dat u vandaag aanwezig bent in het Parlement om op onze vragen te antwoorden, want uiteraard roept zo'n tragische gebeurtenis veel vragen op en wij moeten onze rol als volksvertegenwoordiger dan ook kunnen spelen. Ik dank u voor uw aanwezigheid.
Vooreerst willen wij natuurlijk allemaal weten hoe dat kon gebeuren en welke analyse we kunnen maken. Ik hoor dat de collega van de N-VA onmiddellijk concludeert dat er een tekort aan middelen is, maar die conclusie wil ik niet zo snel trekken. Sta me bovendien toe om in herinnering te brengen dat de grootste besparing bij de politie gebeurd is onder voormalig minister Jambon, waardoor ik wat meer nederigheid verwacht van de N-VA-fractie in dezen, in plaats van de huidige minister een onderinvestering te verwijten.
Mevrouw de minister, u hebt gezegd dat de debriefing door de federale politie van die operatie nog moet gebeuren. Het is heel belangrijk dat grondig onderzocht wordt of eventueel fouten werden gemaakt en welke lessen getrokken kunnen worden uit die tragische gebeurtenis. Het ging over een interventie van de speciale eenheden. Hoe verloopt een dergelijke interventie? Hoeveel van dergelijke interventies vinden per jaar plaats? Hoe worden zulke interventies voorbereid? Hoe worden risico's ingeschat?
De interventie vond plaats bij iemand die verdacht werd van illegale wapenhandel. Ik ga ervan uit dat de risico-inschatting alvast inhield dat er wapens in huis waren, dat men daarvan uitgegaan is bij de interventie. Het risico is nooit nul, maar inzake werkomstandigheden moet wel worden gestreefd naar een zo klein mogelijk risico. Met de grootste omzichtigheid moet worden omgesprongen bij de inzet van de speciale eenheden.
Op het moment waarop de interventie gebeurde, 6.30 uur, was er een vrouw in huis. Zij heeft de verdachte kunnen alarmeren. Hij was dus niet alleen thuis. De vraag is dus ook in welke mate er bij het plannen van zo'n operatie rekening wordt gehouden met het feit dat er nog andere mensen aanwezig zijn in het huis. Hoe wordt dat moment gekozen? Is er dan ook inspraak van de speciale eenheden over hoe die operatie moet verlopen?
Een ander belangrijk feit is dat drie lokale
agenten uit Charleroi zijn opgepakt. Er is onduidelijkheid of er wel of niet
een link is. Ik heb in de pers gelezen dat er mogelijk wel een link zou zijn
met de betrokkenen. Kan het zijn dat de dader van eergisteren misschien getipt
is geweest dat er een inval stond te gebeuren? Als er betrokkenheid is van
politieagenten bij georganiseerde criminaliteit is dat zeer ernstig en zeer
verontrustend, als politieagenten hun eigen collega's niet meer kunnen
vertrouwen. Kunt u daar iets meer over zeggen? We weten natuurlijk dat er een
groot gevaar is van infiltratie bij politie en Justitie van georganiseerde
criminaliteit. Dat moet volledig worden uitgespit. Corruptie bij de politie is
onaanvaardbaar. Daar moeten
we heel streng tegen optreden.
01.09 Éric Thiébaut (PS): Madame la ministre, je vous remercie pour ces explications complémentaires.
Tout d'abord, je voudrais présenter toutes nos condoléances à la famille de Jonathan. Cet événement dramatique touche en outre ma région, puisqu'il habitait une commune voisine de la mienne. Il y aura certainement une grosse mobilisation samedi pour ses funérailles à Basècles.
Nous parlons ici des forces spéciales. Je dois vous dire que j'ai moi-même, en tant que bourgmestre, eu l'occasion de les voir à l'œuvre. Il y a eu ces derniers mois un fort Chabrol dans ma commune et j'ai pu constater que ces hommes avaient une énorme compétence et un grand professionnalisme. Quand vous les voyez à l'œuvre sur le terrain, vous vous rendez compte à quel point ils sont entraînés, préparés et aussi équipés.
Toujours est-il qu'il y a eu un mort, malgré ce professionnalisme. Cela fait des mois que nous parlons régulièrement en commission de l'Intérieur de policiers qui sont abattus, décédés dans l'exercice de leurs fonctions. C'est assez inquiétant, et c'est aussi le reflet de la montée de la violence. Hier encore, nous avions des auditions en commission de l'Intérieur dans le cadre de l'augmentation de la violence liée au trafic de drogue, qui est de plus en plus préoccupante.
Il est toujours possible de pointer des responsabilités politiques, mais je pense que l'heure n'est pas à ça. Vous l'avez rappelé, madame la ministre, des efforts ont été faits sous votre gouvernement. Il y a eu des engagements, un réinvestissement. Je siège en commission de l'Intérieur depuis 2007, et malheureusement c'est le ministre Jambon qui a le plus désinvesti dans le secteur au début de son mandat comme ministre de l'Intérieur. Dans le secteur de la justice, il y a eu aussi des coupes budgétaires à ce moment-là, jusqu'au dramatique attentat de Bruxelles après lequel on a réinvesti et rattrapé le désinvestissement précédent.
Venir avec des reproches à ce sujet aujourd'hui, je trouve que ce n’est pas très correct.
Toujours est-il que tout n’est pas parfait et qu’il y a encore du travail en matière de remplissage du cadre. Il y a donc encore des revendications. En tout cas, en ce qui concerne les efforts budgétaires éventuels à consentir, notre groupe soutiendra vos demandes au gouvernement. à mon avis, cela peut encore se faire dans les semaines qui viennent, vu les échéances qui approchent.
Concernant les circonstances du drame, il me revient que le forcené était derrière une porte et qu’il a vidé son chargeur à l’aveugle sur les hommes qui arrivaient. Malgré l'équipement, il semblerait qu'une balle a mortellement touché Jonathan. C'est ce qui se serait passé sur place mais, comme vous l’avez rappelé, une enquête est en cours. La Justice doit faire son travail; nous devons la laisser enquêter et nous devons attendre. Nous ne sommes pas habilités à faire ce travail ici. Ce n’est pas le rôle des parlementaires. Vous nous avez déjà éclairés. Je pense qu’il y aura lieu d’avoir les conclusions de cette enquête dans les semaines qui viennent. Nous pourrons alors voir s'il y a eu des complicités, si les suspects avaient été prévenus de l’arrivée de la police. C’est à la Justice de nous le dire.
Madame la ministre, aujourd’hui, je dois vous remercier pour votre présence et pour vos explications et vous assurer de notre soutien politique.
01.10 Ortwin Depoortere (VB): Mevrouw de minister, ik sluit mij aan bij uw woorden van respect ten aanzien van onze politie- en veiligheidsdiensten, die op het terrein heel wat gevaren moeten trotseren. Ik begrijp u ook heel goed als u zegt dat nulrisico niet bestaat en sluit mij daarbij aan.
U verwijt mij en anderen dat wij dit politiek zouden recupereren. Als het uw bedoeling is om ons te laten zwijgen over al wat fout loopt binnen het veiligheidsapparaat en onze vragen te bestempelen als politieke recuperatie, dan hebben wij hier niet veel meer te zeggen. Het is als parlementslid net onze plicht om u daarover te ondervragen en ik ben blij dat u hier vandaag al aanwezig kunt zijn om op onze vragen te antwoorden.
Ik zal het geheim van het onderzoek niet schenden en verwacht ook niet dat u dat zult doen in uw antwoorden, maar er rijzen toch heel wat vragen. Ik heb een aantal specifieke vragen over de huiszoeking die heeft plaatsgevonden. In dit korte tijdsbestek van vijf minuten zal ik proberen tot de essentie te komen en een aantal elementen aan te halen.
Ten eerste, is er al informatie over de risicoanalyse die steeds voorafgaat aan een dergelijke operatie? Zijn er hier mogelijk zaken over het hoofd gezien? Ten tweede, weet u waarom de huiszoeking veel later op de ochtend plaatsvond dan gebruikelijk is? Gewoonlijk vinden dergelijke huiszoekingen plaats vanaf 05.00 uur, terwijl er hier sprake is van een huiszoeking om 06.30 uur. Ten derde, bijna onmiddellijk na het aanbellen volgde een reactie met een vuurwapen. De vraag stelt zich dus of deze man op voorhand was getipt. Ik onderschrijf hier absoluut niet alle verhalen die hierover in de media verschijnen, maar het is wel ons recht om daarover vragen te stellen, temeer omdat er drie agenten zijn aangehouden, van wie er een mogelijk gelieerd is aan de huiszoeking.
Met welk vuurwapen werd er op de agenten geschoten? Dat is een technische vraag. Het blijft daar stil over, maar dat is van cruciaal belang voor de politieagenten. Dit is ook mijn voornaamste vraag. Ik vernam uit heel goede bron dat de politiemensen ter plaatse kogelwerende vesten droegen die dateren uit 2008. Dat waren dus sterk verouderde kogelwerende vesten, die normaliter na 10 jaar moeten worden vervangen. Het gaat om kogelwerende vesten die niet de kwaliteit bieden van de moderne kogelwerende vesten. Ik zou willen weten of mijn bronnen gelijk hebben. Zo ja, dan is dat een zeer ernstige kwestie. Ik zou graag hebben dat u dat tot op het bot uitzoekt.
Dat waren mijn specifieke vragen over de inval zelf. Ik wil hier ook de personeelsbezetting en het budgettaire plaatje aan koppelen. Het helpt ons niet veel verder wanneer we minister Jambon de zwartepiet toespelen met betrekking tot wat hij 10 jaar geleden al dan niet heeft gedaan. De burger heeft daar vandaag geen boodschap aan. De boodschap gaat over de stand van zaken vandaag.
Ik heb u vorige week in tempore non suspecto in deze commissie een vraag over de onderbemanning van de speciale eenheden van de federale politie gesteld. U hebt moeten toegeven dat er in de organieke tabel van de DSU 640 vte's zijn tewerkgesteld, terwijl deze dienst in januari slechts 546 medewerkers telde. Er is dus inderdaad een onderbezetting. U hebt daarnaast duidelijk gemaakt dat het aantal aanvragen voor gespecialiseerde, operationele ondersteuning van de DSU vaak de beschikbare capaciteit overstijgt.
Mevrouw de minister, die twee antwoorden doen bij mij toch vragen rijzen. Ik sluit me aan bij de collega’s die zeggen dat men niet de schuld moet afschuiven naar het verleden of naar de algemene budgetten van 4 jaar geleden. Men moet kijken naar de situatie van vandaag, met name dat de DSU onderbemand is, dat DSU te weinig middelen krijgt, dat de DSU ondergefinancierd is. Als men de veiligheid van onze bevolking en van de gespecialiseerde eenheden wil garanderen, moet u harder op de regeringstafel slaan en moet u onmiddellijk de nodige budgetten vragen om die noodzakelijke, nu al onderbemande diensten verder te helpen. Ik hoop dat u daar vandaag meer duidelijkheid over zult kunnen verschaffen.
01.11 Denis Ducarme (MR): Nous prendrons à deux la parole si vous le voulez bien, monsieur le président, tâchant de respecter le temps de parole. Le moment est difficile, madame la ministre. Nous pensons à M. Savel.
Le MR pense à lui et à sa famille. Il est parti travailler le matin et n'est pas rentré chez lui le soir parce qu'il faisait son métier de policier. C'est l'horreur! Nous sommes dans un temps particulier car le Parlement ne peut se réunir dans cette commission uniquement pour présenter ses condoléances. Il doit aller au-delà.
Il doit aussi poser des questions même s'il n'a pas le cœur à cela. Je suis, comme mes collègues, dans une situation où je préférerais simplement m'arrêter à ce moment de dignité qui implique de penser à ceux qui sont morts pour protéger la société.
Je vous demanderai d'emblée, car il me semble qu'il est important et que nous devons l'entendre sans nécessairement rentrer dans les détails, que vous nous indiquiez que l'État est solidaire avec la famille et que vous nous indiquiez en quelques mots quel appui psychologique est offert à la famille de M. Savel ainsi qu'aux familles des autres victimes blessées. Sans rentrer dans les détails il me semble important que vous puissiez nous dire quelle aide financière, au-delà de l'aide psychologique, votre département prévoit pour soutenir ceux qui souffrent de l'irréparable, même si cela ne le rendra pas.
Vous êtes là et le département de l'Intérieur est là pour aider psychologiquement et aider financièrement.
Des questions se posent évidemment. Je comprends naturellement d'emblée que vous ne puissiez pas remplacer le pouvoir judiciaire, ou même le comité P. L'enquête doit se poursuivre. Nous avons d'ailleurs une réunion de la commission d'accompagnement du comité P cet après-midi. Nous allons demander au comité P un rapport sur ce qui a conduit à l'interpellation de ces trois policiers, et aussi s'il y a un lien entre les deux opérations. Il est clair qu'à partir du moment où une opération a lieu à Charleroi, chez moi, pour interpeller des policiers, et dans le même temps opérer la perquisition le même jour, à la même heure, dans la même ville… On supposait en effet qu'il y avait des liens. C'est ce vers quoi tendent les informations que l'on a pu lire dans la presse.
Vous l'avez indiqué avec transparence: le cadre n'est pas plein au niveau de la DSU. Nous sommes à 90 %. Compte tenu du fait que le cadre est incomplet, j'aimerais que vous nous indiquiez ce que cela implique en termes de suppléments horaires et en termes de capacité. A-t-on, à la DSU, des policiers surmenés ou non? Ou le cadre tel qu'il existe aujourd'hui est-il tout de même suffisant pour ne pas voir des policiers, dans une unité d'élite comme celle-là, surmenés, compte tenu du fait qu'il manque 10 % au cadre?
Autre élément. Ce n'est pas moi qui le dit, mais les syndicats. Ils critiquent un peu les conditions au niveau de l'organisation des entraînements aujourd'hui. Il serait sans doute intéressant de vous entendre sur le sujet.
Par contre, j'ai eu des informations un peu
comparables à celles qui ont été exprimées par le précédent collègue. Je n'ai
pas pu les recouper, mais il est clair que dans ce métier, celui que faisait
M. Savel, il faut être protégé. Est-ce que les vestes de protection
étaient aux normes? N'ont-elles pas dépassé le délai? N'auraient-elles pas dû
être remplacées plus tôt? Est-ce que cela aurait changé quelque chose? Pas
nécessairement. Mais je pense évidemment, que, comme parlementaire, nous avons
le devoir de poser aussi cette question délicate. Je vous remercie.
01.12 Servais Verherstraeten (cd&v): Mijnheer de voorzitter, mevrouw de minister, collega's, vooreerst sluit ik mij aan bij al wie gisteren en ook vandaag nog in commissie terecht zijn medeleven betuigt met de familie van het dodelijk slachtoffer, de slachtoffers die nog voor hun leven vechten, de politiemensen die deelnamen aan de operatie en de politie in het algemeen. Ik waardeer het overigens ten zeerste, mevrouw de minister, dat u de naam van het slachtoffer niet vernoemd hebt. We moeten inderdaad waken over de privacy van de politiemensen van de speciale eenheden, onder andere omwille van de bescherming van hun familie, want zij staan aan het levensgevaarlijke front van een drugsoorlog. Laten we dus echt geen namen noemen, collega's.
Wie zich de jacht op Abdeslam niet meer herinnerde, kon afgelopen week vaststellen hoe gevaarlijk de job van de leden van de speciale eenheden is. Zij riskeren lijf en leden voor ons, voor de veiligheid van ons allemaal. Dat verdient bijzonder respect.
Mijnheer de voorzitter, precies uit respect voor die politiemensen had ik graag ook de minister van Justitie hier aanwezig gezien. De betreffende missie kaderde namelijk in een huiszoeking in een gerechtelijk onderzoek onder leiding van een onderzoeksrechter, en dat gebeurt, conform de wet op het politieambt, onder het toezicht van de minister van Justitie.
Ik vind het jammer dat de minister van Justitie hier niet aanwezig is, maar ik ga ervan uit dat hij op andere tijdstippen beschikbaar zal zijn.
Gisteren leerden wij in commissie uit de zeer interessante vergadering met diverse toppers uit het politie- en justitieapparaat dat de drugsgerelateerde criminaliteit – in het dossier van Charleroi gaat het ook over drugsgerelateerde criminaliteit, zoals autozwendel en bendevorming – in omvang en in brutaliteit toeneemt en dat het terrein alsmaar vaker wordt bezet door georganiseerde criminele organisaties. Dat doet mij vrezen dat nog meer gespecialiseerde opdrachten, zoals dewelke afgelopen week een noodlottige afloop kende, noodzakelijk zullen zijn.
Ik ben blij met de erkenning van de oppositie dat het nulrisico niet bestaat. Tegelijk moeten wij – daar zijn wij het allemaal over eens – het risico zo laag mogelijk houden. De uitgevoerde risicoanalyses zijn in dat verband relevant. Wij moeten bekijken hoe wij die kunnen optimaliseren. Daarnaast moet het uitgangspunt zijn dat, nadat op basis van een risicoanalyse uitgemaakt is hoeveel mensen en middelen er voor een bepaalde opdracht nodig zijn, aan alle voorwaarden, menselijk en materieel, voldaan is voordat men een operatie start, hoe nodig die ook is. Is dat niet het geval – en dat kan zijn om diverse redenen –, dan kan de opdracht niet worden uitgevoerd.
Sommige collega's kaartten de kwestie van de rekrutering aan. Dat stoort mij niet. Het is ook logisch dat wij dat op momenten als deze ter sprake brengen.
De regering heeft deze legislatuur beslist tot een-op-eenvervangingen en extra rekruteringen. Maar het is niet evident om die in de praktijk waar te maken. Een politievrouw of -man moet al behept zijn met heel wat kwaliteiten en wie een rol wil bij de speciale eenheden, moet over een extra laag vaardigheden beschikken. Niet iedereen is daarvoor geschikt. Dat is ook geen schande. Bovendien vergt dat permanente vorming en begeleiding. Mevrouw de minister, hoe waakt u erover dat die politiemensen, die over de nodige competenties beschikken – anders waren ze er niet –, het werk kunnen volhouden? Hoe kunnen we ervoor zorgen dat ook hun families het volhouden?
U hebt de mogelijkheid om de opgelegde marge van rekrutering te overschrijden, weliswaar binnen het budget van de DGJ. Levert dat al resultaten op? Kan die maatregel de komende maanden bijkomende resultaten opleveren?
We hebben het niet alleen over de drie slachtoffers die gedood of gewond werden tijdens de inval. Voor mij zijn hun collega's die aan de operatie hebben deelgenomen evenzeer slachtoffer, niet fysiek, maar mentaal, en dat kan soms even zwaar wegen. Dat geldt evenzeer voor politiemensen die niet bij de missie betrokken waren, maar ook gevaarlijk werk verrichten. Welke nazorg wordt hun geboden? We kunnen het ons echt niet permitteren dat goede politiemensen wegens het incident professioneel een andere weg inslaan.
Daarnaast is de nazorg van de families cruciaal. Het is goed dat het stressteam bijstand verleent. Naast emotionele bijstand pleiten we voor materiële bijstand. Zij mogen materieel, administratief en juridisch – een kluwen waar ze zeker mee te maken krijgen – niks tekortkomen. Welke organisatie zal hen bijstaan? Wie zult u daartoe aanstellen?
Ten slotte, u hebt gisteren in de vergadering aangekondigd dat u initiatieven zult nemen om de criminele netwerken in kaart te laten brengen en hebt ter zake al een tipje van de sluier opgelicht. Het lijkt me cruciaal om op dat vlak stappen vooruit te zetten, want elke bende die we tijdig kunnen oprollen, verlaagt het risico.
01.13 Roberto D'Amico (PVDA-PTB): Madame la ministre, je vous remercie des informations que vous avez apportées.
Tout d'abord, au nom de mon groupe, je voudrais transmettre mes sincères condoléances à la famille, aux amis et aux collègues de la victime. Le policier abattu, Jonathan, avait 36 ans. Passionné de rallye, il voulait participer au Paris-Dakar l'année prochaine. Il laisse derrière lui deux jeunes enfants. Deux de ses collègues ont également été blessés, l'un d'eux se trouvant dans un état critique. Le médecin a dit qu'il allait mieux, mais je me demandais si vous pouviez faire le point sur son état. Nos pensées vont également à lui et à sa famille. Jonathan s'occupait des officiers blessés. Cette fois-ci, il est devenu la victime; cette fois-ci, ce sont ses collègues qui ont essayé de le mettre à l'abri. Demain midi, les policiers observeront une minute de silence en l'honneur de leur collègue décédé.
Je pense aussi aux habitants du quartier qui ont été bouleversés par ces événements tragiques. Lors d'une interview parue dans la presse, une voisine disait que ses jambes en tremblaient encore et que personne n'avait rien vu venir. En tant que Carolo, je puis vous certifier que l'émotion est grande à Charleroi – et ailleurs aussi, du reste.
Le policier décédé faisait partie de la direction des unités spéciales de Liège. Comment se fait-il que ce soit précisément cette unité qui ait été appelée, et non celle de Charleroi? Pouvez-vous m'en dire plus? Et quelle est la procédure habituelle en la matière?
Entre-temps, l'auteur du crime est également décédé. Il était connu de la justice et de la police depuis un certain temps. La perquisition s'inscrivait dans le cadre d'une grande enquête pour trafic de drogues, d'armes et de voitures. Neuf autres perquisitions étaient prévues le lundi matin. Celles-ci se sont déroulées sans l'aide d'unités spéciales. Seule la perquisition à Lodelinsart avait été jugée à haut risque.
Madame la ministre, en raison de l'enquête, il vous est probablement difficile de nous apporter beaucoup d'informations. Cela dit, que pouvez-vous nous dire de plus à ce stade sur ce dossier? Que pouvez-vous nous raconter sur l'auteur du crime? D'autres personnes sont-elles impliquées?
Madame la ministre, quelle évaluation faites-vous de l'opération? Quel retour avez-vous du terrain quant aux conditions dans lesquelles s'est déroulée l'intervention?
Comment les neuf autres perquisitions se sont-elles déroulées?
À peu près au même moment, trois agents de la section "drogue" de la zone de police locale de Charleroi ont été arrêtés pour violation du secret professionnel, consultation illégale de bases de données, détournement de fonds en tant que fonctionnaires et participation à une organisation criminelle. Si je résume, ils sont largement soupçonnés d’avoir transmis d’importantes informations secrètes sur des enquêtes entre autres au milieu criminel.
Formellement, le procureur n'a d'abord fait aucun lien avec la fusillade à Lodelinsart. Entre-temps, il a confirmé que l’un des policiers arrêtés a un lien avec l’affaire qui a conduit à la perquisition mortelle à Lodelinsart. Il est cité dans deux affaires et accusé d’association de malfaiteurs dans le cadre de l’affaire qui a conduit à la perquisition de Lodelinsart lundi matin.
Madame la ministre, le milieu de la drogue a-t-il ses entrées au sein de la police de Charleroi? Pouvez-vous nous expliquer le lien entre ces deux affaires et les rôles exacts dans ces deux cas? Pouvez-vous nous confirmer que les deux autres policiers n’ont aucun lien avec cette affaire?
Enfin, je voulais terminer mon intervention comme je l’avais commencée en exprimant mes condoléances à la famille, aux amis et aux collègues de la victime.
01.14 Tim Vandenput (Open Vld): Mijnheer de voorzitter, mevrouw de minister, vanuit mijn fractie wil ik in de eerste plaats onze oprechte deelneming overmaken aan de echtgenote, familie, vrienden en collega's van Jonathan. Wij wensen ook veel sterkte toe aan de twee collega's die nog gewond in het ziekenhuis liggen.
De DSU zijn de special forces van de federale politie, getraind, goed uitgerust, alert. De exacte omstandigheden van dit drama moeten in kaart gebracht worden. Daarom loopt er een onderzoek. Ik begrijp dat voorafgaand aan de huiszoeking, de inval van maandagochtend, een uitgebreide risicoanalyse werd gemaakt, zoals trouwens steeds gebeurt. De politiemensen van de DSU waren op de hoogte van de mogelijk gevaarlijke situatie waarin ze zouden kunnen terechtkomen. Kunt u meer zeggen over de inhoud van die risicoanalyse? Hebt u die of niet? Of maakt die deel uit van het onderzoek dat momenteel loopt?
Het is een raadsel waarom de schutter zijn revolver leegschoot op de politiemensen. Het onderzoek zal dat hopelijk duidelijk maken. De motieven van die man moeten blootgelegd worden. Het is immers zeer waarschijnlijk dat die man niet alleen handelde.
Gisteren hoorden wij tijdens de hoorzitting van mevrouw Schotte van Europol dat drugshandel en wapenhandel vaak hand in hand gaan, dat mensen 5.000 euro per opdracht, per week of per maand betaald worden om criminele feiten te plegen. Het is een verdienmodel geworden, zo leerden wij gisteren. Die bendes worden nerveus wanneer op hen gejaagd wordt, wanneer er inbeslagnames gebeuren. Collega's, zulke onderzoeken en zulke invallen zullen in de toekomst nog moeten gebeuren, in Charleroi, in Brussel, misschien ook in kleinere gemeenten. Dat maakt deel uit van wat politie en Justitie moeten doen in de toekomst.
Vorige sprekers hadden het over de problemen bij de DSU: onderbezetting, te weinig investeringen. Dat klopt, maar daar wordt aan gewerkt. Ik heb ook een vraag voor de sprekers die dat beweren. Kunt u ons uitleggen wat de directe link is tussen het probleem van rekrutering bij de DSU en het drama van maandagochtend in Charleroi? Hadden de drie politieagenten slecht materiaal afgelopen maandag? Waren er te weinig agenten? Hebben ze te weinig training gehad? Kunt u dat toelichten? Op basis van de informatie die vandaag bekend is, zie ik immers die link totaal niet.
Daarmee ontken ik niet dat er organisatorische problemen zijn bij de DSU. Die bestaan er vast en zeker en daar wordt aan gewerkt, maar er zijn ook problemen in andere deelorganisaties van de politie, zowel bij de federale politie als bij de lokale politie. Ik ken politiezones die onderbemand zijn qua inspecteurs. Deze regering werkt eraan. Er is meer gerekruteerd. Zoals de minister zelf heeft verklaard, is tijdens deze legislatuur 500 miljoen euro extra uitgetrokken voor de politie. Men kan de situatie evenwel niet verbeteren door gewoon een knop om te draaien.
Mevrouw de minister, waren de drie politieagenten van de DSU volledig en goed uitgerust voor hun missie? Kunt u dat vandaag bevestigen of maakt dat ook deel uit van het lopende onderzoek?
01.15 Meryame Kitir (Vooruit): Mevrouw de minister, ook ik sluit mij aan bij de woorden van medeleven aan de slachtoffers en hun familie, de nabestaanden en hun collega's. Ik sluit mij ook aan bij de woorden van respect voor onze veiligheidsdiensten, die iedere dag opnieuw het risico nemen – daarover spreken we vandaag – om onze veiligheid te garanderen. Ik bedank u voor uw toelichting en voor de toon die u hebt aangenomen in dit dossier. Als iemand gestorven is, vind ik het persoonlijk ook altijd belangrijk om de sereniteit te bewaken, zoals u die in uw toelichting en in interviews na de feiten hebt aangehouden.
Ik vind het goed om te horen dat onmiddellijk actie werd ondernomen en dat alle collega's de nodige psychische ondersteuning hebben gekregen. Dat duidt erop dat daaraan aandacht is besteed.
De speciale eenheden zijn de meest effectieve interventiegroepen. De mensen die deel uitmaken van die eenheid, worden heel goed gescreend. Elke interventie wordt goed voorbereid. Alleen al in 2022 hebben zij 5.000 opdrachten uitgevoerd, waarvan 145 versterkte huiszoekingen. Helaas is het eergisteren misgelopen. Als er een dode valt, denk ik dat wij alleen maar kunnen toegeven dat er iets fout gelopen is. We kunnen vandaag niet vooruitlopen op de feiten, want de onderzoeken lopen nog. Mevrouw de minister, eens het resultaat van die onderzoeken er is, hoop ik dat u terugkomt naar het Parlement om ons erover te informeren, zodat wij met kennis van zaken het debat kunnen voeren en ons niet tot insinuaties kunnen laten verleiden.
In een eerste vraag wil ik de betrokkenheid van politieagenten behandelen, meer bepaald de drie politieagenten die op diezelfde dag werden gearresteerd. Het gaat om een insinuatie, want vandaag kan niemand het uitsluitsel geven dat er geen link is, noch kan iemand bewijzen dat er wel een link is.
Ondertussen ligt de reputatie van onze politieagenten wel aan diggelen. Het zou heel erg zijn indien onze eigen politieagenten mee verantwoordelijk zouden zijn in dit verhaal. Mevrouw de minister, ik hoop dat u, eens er duidelijkheid is, er alles aan zult doen dat in uw macht ligt om de reputatie van onze politieagenten te herstellen als zij niet verantwoordelijk zouden zijn. Als dat wel het geval zou zijn, dan hoop ik dat u heel hard optreedt. Rotte appels in een groep mogen het vele werk van anderen immers niet tenietdoen.
Ten tweede, ik weet dat het onderzoek loopt, maar kunt u vandaag bevestigen dat de mensen van onze speciale eenheden over het juiste materiaal beschikken? Ik weet dat de operaties goed worden voorbereid en dat men niet over een nacht ijs gaat. Ik heb er dus alle vertrouwen in dat ook deze operatie goed voorbereid werd, maar ik wil graag een antwoord krijgen op de vraag of onze speciale eenheden beschikken over de juiste middelen die zij nodig hebben om zichzelf te beschermen.
01.16 Vanessa Matz (Les Engagés): Monsieur le président, madame la ministre, merci pour votre exposé. Il est évidemment extrêmement difficile d’intervenir dans un contexte de tristesse pour des familles, dont certaines sont endeuillées et dont d’autres sont dans l’inquiétude pour la survie de leur proche à la suite de ce tragique événement.
Ce moment d’arrêt, ce moment de dignité – je pense que la famille souhaite qu’il y ait beaucoup de dignité – ce moment d’empathie, de respect, nous oblige encore davantage. Vous l’avez dit, il nous oblige à ne pas avoir de comportements de surenchère particratique: "C’est pas moi, c’est toi", "Oui, mais moi, j’ai plus investi que toi". Ce serait une guerre entre partis sans être dans l’intérêt général.
Au fond, qu’attendons-nous de cet énième échange de vues de cette législature? Nous en avons eus sur le terrorisme. Nous en avons eus sur les trafics de drogue et les mafias. Nous en avons eus sur le décès d’un autre policier, Thomas Monjoie. Nous avons eu de multiples échange de vues.
Si c’est pour venir ici s’écouter parler, et au fond, se dire qu’on a fait le job, je pense que nous n’aurons pas respecté ce moment de dignité. Je pense que ce moment nous oblige encore davantage, vous oblige encore davantage, sur les demandes, qui ont été répétées à de multiples reprises, à propos de l’ensemble de la police fédérale et plus particulièrement de la division des unités spéciales.
Vous l'avez dit vous-même: cette unité n'est pas complète. Il manque 10 % de son effectif. Il existait une promesse de budget complémentaire. Cette unité a pu, notamment au moment des attentats, arrêter Abdeslam. À ce moment, il avait été promis que cette unité serait pourvue de moyens et d'effectifs. Au fond, cette promesse n'a pas été respectée. Entendons-nous bien, dans cette affaire-ci, selon les éléments qui sont en notre possession, nous ne faisons pas un lien de cause à effet! Nous faisons un lien avec la violence de plus en plus extrême qui règne dans notre pays, et la nécessité pour ces unités, mais aussi pour la police fédérale dans son ensemble, d'être dotées correctement pour répondre à cette violence extrême. Nous y sommes obligés aujourd'hui.
Et je souhaiterais que nous puissions – et c'est ma question principale - sortir de cette commission avec des engagements par rapport à des demandes qui ont été répétées et qui ne datent pas d'hier. Elles ont été répétées par les acteurs de terrain, qu'il s'agisse de la Justice, qui est venue ici nous dire combien il était difficile de travailler, en devant mettre des affaires de côté, faute d'effectifs policiers, ou des policiers eux-mêmes, ou des syndicats, qui sont venus à plusieurs reprises, ou encore des différents groupes politiques qui sont montés aux barricades à plusieurs reprises sous cette législature et également depuis de nombreuses années.
Il ne s'agit donc, pas, aujourd'hui, de tenir des propos différents de ceux d'hier. Il s'agit de prendre conscience du fait qu'il manque 1 700 policiers par rapport au cadre, au niveau de la police fédérale. Il en manque 1 200 au niveau des polices locales. Ce déficit est extrêmement important pour des missions qui sont de plus en plus nombreuses dans des conditions de plus en plus difficiles. Nous savons que le terrorisme existe, que la lutte contre la drogue existe. Il y a évidemment l'ensemble du travail de quartier, de proximité avec nos citoyens, qu'il est essentiel de pouvoir mener aussi.
Si nous voulons pouvoir être en ordre de marche contre les mafias, contre le terrorisme, contre cette violence extrême, nous avons besoin de services de sécurité adéquatement dotés. Loin de moi l'idée de dire que ce gouvernement n'a rien fait ou que rien ne va. Je ne l'ai jamais fait. Il faut cependant reconnaître qu'il y a eu des engagements qui sont nettement insuffisants par rapport aux demandes, singulièrement à la police judiciaire qui manque toujours d'effectifs et dans l'unité DSU, où il manque environ 70 hommes pour que le cadre soit complet.
Voilà le message que j'ai envie de vous faire passer. Les autres questions ont été adressées. Je voudrais vous demander quel engagement, à l'issue de cet énième échange de vues, allez-vous prendre par rapport à la DSU et à la police judiciaire de manière plus globale? Il ne faut pas dire que cela appartiendra au gouvernement suivant. Il vous reste des mois pour agir maintenant, c'est maintenant qu'il faut agir. Nous l'avons déjà dit plusieurs fois: il est minuit moins une. Le procureur de la Serna est déjà venu nous dire, il y a trois ans, combien il était compliqué de devoir trier des affaires en matière de lutte contre la traite des êtres humains, le narcotrafic ou le terrorisme faute d'enquêteurs.
Aujourd'hui, le gouvernement doit, dans la dignité et le respect par rapport à l'ensemble du corps de police et la famille, dire que cette mort tragique aura peut-être permis – même s'il est bien dommage d'en arriver à de telles extrémités pour cela – de doter correctement les services de police. Ces engagements peuvent encore être pris d'ici la fin de la législature. C'est ma seule demande, aujourd'hui, par rapport à cette tragique affaire pour laquelle nous ne souhaitons pas commencer à épingler des responsables ou donner dans la surenchère mais restons dans la constance des demandes que nous formulons depuis des années.
01.17 Minister Annelies Verlinden: Mijnheer de voorzitter, geachte leden, dank u wel voor de serene vraagstelling. Uiteraard ben ik niet verrast door de vragen of opmerkingen die u vandaag hebt. Ik zal proberen er zo goed mogelijk op te antwoorden.
Sommigen hebben meer gedetailleerde vragen gesteld, anderen hebben aangegeven dat het verrassend is dat ik niet in detail op alles ben ingegaan. In de eerste plaats heeft dat natuurlijk te maken met de afspraak in de commissie dat ik een beperkte inleiding mocht geven. Daarnaast is het 48 uur na het incident en kan ik dus niet alle informatie meedelen. Ook de debriefing en het onderzoek zullen informatie opleveren. Uiteraard kunnen we daarover later spreken. Het laatste dat ik wil doen, is die onderzoeken doorkruisen. We moeten het onderzoek respecteren. Soms is er tijd nodig. Dat hebben we bij eerdere incidenten ook al vastgesteld. In de eerste plaats moet de dienst de informatie samenleggen.
Mijnheer Metsu, we gaan niet over tot de orde van de dag. We kijken niet weg. In de tien minuten die ik had gekregen, heb ik een aantal ideeën, ook persoonlijke beschouwingen, meegedeeld met het grootst mogelijke respect. Mijn oproep tot sereniteit en terughoudendheid was niet tot u persoonlijk gericht. U zult evenwel een aantal berichten hebben gezien, al dan niet later gecorrigeerd of ingetrokken. Daarover had ik het. Het is heel verleidelijk om onmiddellijk allerlei informatie te communiceren, te delen en mee te gaan in de grote verontwaardiging die terecht over dit incident bestaat. Het is soms verstandiger om even te wachten en terughoudend te zijn.
U hebt verwezen naar de communicatie van gisteren over live enrollment. Ik zal u in alle kwetsbaarheid meegeven dat dit bezoek al lang gepland was omdat die pilootprojecten al lang liepen. Uiteraard heb ik mij gisteren afgevraagd of ik dat moest doen, maar de diensten van de FOD Binnenlandse Zaken die daar hard aan gewerkt hebben onder mijn bevoegdheid, verdienen de erkenning. Dat heeft helemaal niets te maken met het minimaliseren van de feiten van maandag, maar wel met afwegingen die worden gemaakt. We kunnen daarover bij gelegenheid zeker verder van gedachten wisselen, maar u kunt mij niet verwijten dat ik mijn werk verder blijf doen uit respect voor de vele initiatieven van mensen binnen mijn bevoegdheidsdomein.
Wat betreft een aantal van uw opmerkingen, we kijken nu natuurlijk naar deze ene situatie en dat is volstrekt gelegitimeerd, maar we moeten ons realiseren dat we in België intussen bijna 50.000 politiemensen hebben, zowel operationeel als administratief en logistiek personeel. We hebben die discussie al eerder gevoerd. Dat is niet weinig en het is dus een zaak om hen zo goed mogelijk uit te rusten en te wapenen voor de opdrachten die zij moeten uitvoeren en hen ook efficiënt in te zetten.
Dat is een opdracht die tijd vraagt. Er zijn bepaalde elementen uit het verleden, zoals de totstandkoming van de geïntegreerde politie, de taakverdeling en de rollen die bepaalde individuele leden van het korps hebben. Dat is een constante zoektocht. Er is enerzijds het aantal en anderzijds de vraag hoe we die bijna 50.000 mensen zo goed mogelijk inzetten. Soms betekent dat voor bepaalde mensen een transitie en dat vergt tijd. We moeten dat in alle eerlijkheid en alle kwetsbaarheid erkennen.
Het is trouwens een van de belangrijke opdrachten van de nieuwe commissaris-generaal om ervoor te zorgen dat dit aanzienlijk personeelskader, in vergelijking met een aantal andere landen, zo efficiënt mogelijk wordt ingezet om bepaalde veiligheidsuitdagingen zo goed mogelijk te lijf kunnen gaan.
Wij hebben nog nooit zoveel politiemensen gehad als vandaag. Ik begrijp dat wij vandaag naar deze dienst kijken – en dat moeten wij ook doen –, maar laten wij het globale kader niet uit het oog verliezen.
De realiteit is dat publieke middelen beperkt zijn. Wij moeten ons uiterste best doen om die beperkte, per definitie publieke middelen zo efficiënt mogelijk in te zetten, zoals dat ook geldt voor de federale politie en de federale gerechtelijke politie. Dat is ook de reden waarom wij onder meer nog in januari 2022 de oefening gemaakt hebben, samen met de minister van Justitie en het College van procureurs-generaal, met betrekking tot de besteding van die beschikbare middelen. Het mag altijd meer zijn, dat is zeker een gerechtvaardigde benadering en men kan dat blijven zeggen, maar het is natuurlijk ook zaak om de middelen die er zijn, naast een aantal andere prioriteiten, zo goed mogelijk in te zetten.
En dus hebben wij dat groeipad voor de DSU. Wij hebben in januari 2022 afgesproken om te gaan naar die 90 %. Wij voorzien in 2024 meer middelen dat de voorbije jaren, waardoor wij boven die 90 % aan capaciteit voor de DSU zullen gaan. Uiteraard zijn er bij de federale gerechtelijke politie ook nog evenwichten die bewaakt moeten worden. En dat is hetgeen wij doen.
Het organieke kader bedraagt 640 mensen. Dat is opgesplitst in 537 operationele krachten en 103 administratieve. Wij hebben gezorgd voor bijkomende rekrutering. Er komt deze maand een aantal mensen effectief in dienst, na die grondige opleiding.
Als er mensen vertrekken, bijvoorbeeld in het kader van mobiliteit, kan dat snel gebeuren. Wij moeten een goede planning maken, want wij weten dat mensen vertrekken om redenen van NAVAP of andere. Soms gaat het over mobiliteit. Dat kan snel gaan en dat kan de leidinggevenden van die diensten confronteren met een aantal onverwachte of onvoorziene vertrekken, die moeten worden opgevuld.
Dat is hetgeen gebeurt dit jaar.
23 nieuwe leden zullen starten in de komende maanden en kennen hun startdatum al. Voor nog 13 bijkomende leden zal de startdatum nog worden bepaald. Er zijn ook nog 17 nieuwe aanwervingen bezig. Velen onder u hebben net ook gezegd hoe minutieus en impactvol de opleidingen zijn en we zoeken ook specifieke profielen. Het zijn dus strenge aanwervingen. 24 vacatures zullen ook nog opengesteld worden. We doen dat dus allemaal om dat vooropgestelde groeipad in 2024 waar te maken.
Er zijn geen afzonderlijke organieke tabellen voor de eenheden van de POSA's. Er is wel een tabel voor de hele DSU en daarin staan de cijfers die ik u net meegedeeld heb. De interne verdeling van die POSA's is als gevolg van de territoriale inplanting ongeveer gelijk verdeeld over die vier POSA's. De POSA van Gent heeft momenteel een groter tekort (49 %) dan de POSA van Charleroi (55 %). U zei dat er daarnet maar de helft van de functies is ingevuld. Misschien moeten we dan eens meer in detail naar de cijfers kijken, maar dit is alvast niet het cijfer dat wij hier hebben.
Ik zal nu iets zeggen over de beschikbaarheid. Voor de missies die worden uitgevoerd, is er voldoende personeel contacteer- en terugroepbaar. Dat wordt uiteraard aangepast per dreiging of observatie. Zoals ik daarnet zei, waren er 15 mensen van twee POSA's bij de versterkte huiszoeking betrokken. Als het 30 mensen hadden moeten zijn, hadden we die ook gezocht en aangeduid, anders had de huiszoeking op dat moment niet plaatsgevonden. Dat wilde ik daarnet ook zeggen: de leidinggevenden sturen geen manschappen het terrein op als ze niet zeker zijn dat er voldoende mensen en middelen zijn. Dan gebeurt het gewoon niet. In zulke gevallen bestaat de afspraak, die nog maar zeer zelden gebruikt werd, van prioriteiten te stellen. Er zijn ook investeringen in dienstvoertuigen om bijvoorbeeld bij hoogdringendheid bepaalde interventies te kunnen vervoegen.
Dat is een manier van werken.
De heer D'Amico vroeg naar de mensen van Luik. Dat is omdat er wordt samengewerkt. Niet in elk arrondissement is er een POSA. Het is goed dat er wordt samengewerkt. In het verleden is er zelfs al cross-border samengewerkt, ook met mensen van speciale eenheden van Luxemburg, omgekeerd ook als het nodig zou zijn op een bepaalde locatie om samen te werken. Het is goed dat dat op die manier kan gebeuren.
Er loopt binnen de hele federale politie een welzijnsenquête. Die laat ons toe bijkomende inzichten te krijgen en maatregelen te nemen, onder meer voor de DSU. U hebt gelijk dat we onder meer aan de huisvesting moeten werken, zoals in Antwerpen. Daarom heb ik dat al heel lang op de agenda gezet van de staatssecretaris voor de Regie der Gebouwen. Ik heb vorige week nog een overleg met hem gehad om te bekijken hoe we die dossiers kunnen bespoedigen. Het is een afspraak in ons land dat voor de gebouwen van de federale politie de Regie der Gebouwen de leiding neemt bij de investeringen, voor het huren, voor het uitvoeren van renovatiewerken. Dat zijn plannen die gemaakt worden en waarbij ik heel hard op de deur klop om dat zo snel mogelijk te doen. Finaal worden door de staatssecretaris afwegingen gemaakt.
Wat de werkings- en investeringskredieten betreft, die bedragen voor 2024 ongeveer 9,7 miljoen euro, wat een aanzienlijk deel betreft van de middelen die dit jaar voorzien zijn voor de DGJ. We hebben daarbij prioritair voorzien dat de relanceplanmiddelen, maar ook Europese fondsen, prioritair aan deze diensten worden toegekend, onder meer voor de NTSU, om ook de DSU voor te bereiden op alle nieuwsoortige uitdagingen, nieuw materiaal, nieuwe inzet. We hebben de groeicurve structureel ingezet. Dat is wat ik bij mijn inleiding heb proberen te zeggen. Met de eenmalige IDP zijn een aantal aankopen gedaan. Soms zijn die aankopen heel dienstig gebleken, soms is er nog niet veel inzet van geweest. De kunst is natuurlijk om dat structureel te verankeren. Zo hebben we het groeipad voorzien, dit jaar meer. Ook volgend jaar zal die groeicurve waargemaakt moeten worden.
Dat is ook de reden waarom wij de
commissaris-generaal ad interim en uiteraard ook de nieuwe commissaris-generaal
zullen vragen de nodige investeringen voor de komende jaren in kaart te brengen,
rekening houdend met de middelen die er zijn en die beschikbaar kunnen worden
gemaakt. Dat is de enig
mogelijke keuze.
Monsieur Vanden Burre, en ce qui concerne la capacité, j'ai déjà communiqué les informations sur le cadre organique. Comme je viens de le dire, les circonstances de l'incident dramatique font partie d'une enquête judiciaire et également d'un débriefing opérationnel. Je ne peux donc pas communiquer les détails sur le matériel. Je n'ai pas non plus de vue sur l'analyse de risques, qui est réalisée par nos équipes de police.
Je me dois de dire, à l'instar de la collègue Kitir, que 145 perquisitions renforcées ont été effectuées l'année passée. Au cours des vingt dernières années, elles se sont heureusement toujours déroulées sans incident mortel. Nous avons eu des incidents en 2015 et 2016. Ils sont aussi à déplorer parce que les victimes de ces incidents graves en souffrent encore, comme M. Verherstraten l'a dit. Il y a des blessures physiques, mais également des blessures mentales; c'est la raison pour laquelle il faut des stress teams et des actions en santé mentale. Il faut insister sur cela. C'est ce que l'on fait aujourd'hui.
Aujourd'hui, il est difficile pour moi de communiquer des conclusions basées sur ces débriefings et sur l'enquête. Comme je l'ai dit lors de mon introduction, il revient aussi au parquet et au procureur de communiquer. Ce n'est pas à moi de communiquer des détails. Donc je réalise que je répète, pour certaines questions, les réponses que nous avons tous pu lire dans la communication du procureur. J'insiste, comme M. Verherstraeten l'a dit, pour ne pas fournir des informations n'ayant pas été confirmées. En effet, cela peut endommager l'enquête. Et c'est également le cas pour le lien entre le dossier des trois policiers de la zone de police locale de Charleroi et la fusillade.
J'ai lu, comme vous, je suppose, la communication du procureur selon laquelle il y a peut-être un lien entre un des policiers et un des suspects dans le dossier des dix perquisitions. Cependant, on ne peut pas conclure que ce lien est à la base d'un contact entre ce policier et la fusillade.
Mme Platteau a demandé s'il était possible que le suspect de Lodelinsart ait été averti. Je ne peux le confirmer. Il n'y a pas de lien établi. Ce n'est pas à moi de le dire.
Les questions que vous vous posez, je les ai posées lors de la réunion lundi matin, immédiatement après l'incident, à Jumet, en présence de tous les services. Je veux aussi savoir. Je ne connais pas tous les détails. Et ce n'est pas mon rôle de communiquer les détails.
Ik kom dan bij de vragen van mevrouw Platteau, aangevuld met die van mevrouw Kitir en de heer D'Amico. Ik kan daar niets over zeggen. U hebt groot gelijk dat als er rotte appels zijn in de organisatie van de politie, die eruit moeten. Dat hebben we al gedaan met Sky ECC. Ze zijn desgevallend het voorwerp van een tuchtonderzoek en uiteraard een strafrechtelijk onderzoek en ze worden op non-actief gezet als daar aanleiding toe is. Dat gebeurt in de eerste plaats uit respect voor de bijna 50.000 mensen van de grote politiefamilie die elke dag hun job doen en ten tweede omdat de politie te vertrouwen moet zijn en dat soort dingen zich kunnen verspreiden.
Een nuance die ik wil aanbrengen, is dat dit niet betekent dat heel dat korps onmiddellijk is aangetast. Zoals in elke grote organisatie zijn er mogelijk mensen die de normen en waarden die we allemaal zo omarmen niet au sérieux nemen en zelfs overgaan tot actie. Uiteraard moeten we daartegen optreden. Dat is ook wat de vakbonden willen doen. Ook zij hebben er geen belang bij dat enkele rotte appels een waas leggen over de tomeloze inzet van zovelen. We kunnen evenwel geen voorbarige conclusies trekken uit dit onderzoek en de schietpartij, noch onmiddellijk vooruitlopen. Daarvoor hebben we ook een rechtsstaat.
De commissaris-generaal heeft gecommuniceerd over het aantal opdrachten naar aanleiding van de communicatie van het jaarverslag van de federale politie voor 2023. In 2023 heeft de DSU ongeveer 5.000 opdrachten uitgevoerd, maar dat gaat over observaties, infiltraties, inkijkoperaties, bewaking, bescherming, interventie, gijzelingen, Fort Chabrol, technische ondersteuning met gespecialiseerd materiaal, waar we ook niet te veel details over kunnen geven voor hun eigen veiligheid. In 2023 is er 47 keer opgetreden in crisissituaties. Dat zijn de zogenaamde Fort Chabrols, waarbij gijzelingen in veel gevallen gelukkig goed aflopen dankzij communicatie en overtuiging. Uiteraard zijn dat echter ook altijd impacterende situaties, zeker als er nog andere mensen in het huis zijn.
Er zijn 1.123 observaties uitgevoerd. Het zal u ook niet verbazen dat als enquêtes plaatsvinden en interventies gepland worden, dat vaak met observaties gepaard gaat, in de grootst mogelijke discretie. Daarom moeten wij ook zo discreet zijn over de mensen van de DSU, in ons aller belang.
Zoals mevrouw Kitir zei, zijn er vorig jaar 145 versterkte huiszoekingen gebeurd. De cijfers van dit jaar hebben wij nog niet kunnen verzamelen. Ik zei daarnet al dat er een risicoanalyse wordt uitgevoerd. Er wordt gevraagd de huiszoekingen uit te voeren, onder leiding van een onderzoeksrechter. Dat wordt gepland en de politie doet de risicoanalyse op basis van de informatie die zij heeft. Er wordt rekening gehouden met het profiel. Op basis waarvan men in dit geval precies dacht dat de betrokkene gewapend was, kan ik niet meegeven. Dat is allicht gebaseerd op de inschatting, feiten, informatie uit het dossier, observaties, maar dat is ook voor mij onduidelijk. Ik denk ook dat wij daarover niet te veel veronderstellingen moeten maken. De andere huiszoekingen die in dit dossier of in gelieerde dossiers zijn uitgevoerd waren niet-versterkte huiszoekingen waarbij, voor zover ik vandaag weet, geen bijzondere incidenten hebben plaatsgevonden.
Je pense, monsieur Thiébaut, avoir déjà répondu. Comme vous, je réitère mon soutien aux forces spéciales. J’ai déjà eu l’opportunité de leur rendre visite à plusieurs reprises, notamment à l’occasion du cinquantième anniversaire du groupe Diane et lors d’autres événements également. Ce sont, il est vrai, des hommes extrêmement courageux.
Dan kom ik bij de vragen van de heer Depoortere. Met de informatie waarover ik nu beschik, twee dagen na de feiten, heb ik geen indicatie dat er fouten zijn gemaakt in de voorbereiding, in het dispositief dat werd samengesteld, in de afwegingen die er zijn gemaakt. In het dispositief dat men gestuurd heeft, met leden van de twee POSA's, zaten vijftien personen om één man te arresteren, afgestemd op de risicoanalyse en de inschatting. Het is niet de minister van Binnenlandse Zaken – gelukkig maar – die daarover een beslissing neemt. Het zijn de experts op het terrein die dat inschatten en de mensen sturen.
U vraagt om dit tot op het bot te onderzoeken. Ik denk dat dit een gelegitimeerde vraag is. Dat is ook wat we gedaan hebben. Ik heb aan de commissaris-generaal ad interim, aan de directeur-generaal van de DGJ, gevraagd om een grondige analyse te maken, een debriefing, zowel operationeel als wat de aansturing betreft, van alle elementen die te maken hebben met deze interventie en dit incident. Dat zal ook gebeuren, naast het gerechtelijk onderzoek.
Over de kogelwerende of kogelvrije vesten kan ik u vandaag niets zeggen. Ik heb die informatie niet. U kon met mij vandaag ook in de krant lezen dat er nog altijd kwetsbare zones zijn. Die vesten moeten immers nog draagbaar en hanteerbaar zijn. Die zijn niet alleen zeer zwaar, maar ook de mobiliteit van de mensen die ze dragen is belangrijk. Ik ben mij uiteraard ook bewust van het feit dat die vesten een gebruiksperiode kennen, maar – dit zeg ik in alle abstractie, want ik kan me niet uitspreken over dit geval – er is wel een verschil tussen de waarborgperiode die een leverancier geeft en de degelijkheid en bruikbaarheid van die vesten.
Wij hebben daarover trouwens al gesproken hier in de commissie. Het besluit van de experten op het terrein is dat ook kogelwerende of kogelvrije vesten die de waarborgperiode hebben overschreden, nog bruikbaar zijn. Daarbij wordt door de diensten ook aangegeven dat zelfs kogelwerende of kogelvrije vesten van politiemensen of politiemedewerkers die geen lid zijn van de DSU, bestand hadden kunnen zijn tegen de kogels, maar natuurlijk nooit op de onbeschermde plekken, zijnde onder de armen of onder de lies, waar de kogelwerende vesten stoppen omwille van de mobiliteit van de mensen.
De leden van de DSU dragen een ‘straffere’ kogelwerende of kogelvrije vest dan de andere politiemensen. Dat hoort samen met de aard van de operaties. Ter zake kan ik daarover geen details geven. Een en ander zal echter zeker worden onderzocht.
Wat ik hoor van de mensen op het terrein, wil ik herhalen. Er worden namelijk geen compromissen gesloten op het moment waarop zou worden aangegeven dat bepaalde vesten niet zouden voldoen. Dan zal dat uiteraard worden bekeken. Dat behoort tot het DNA van de speciale eenheden. Er zijn dus bepaalde technieken en bepaalde leveranciers. Ik neem aan dat een en ander deel zal uitmaken van de nadere onderzoeken.
Over de capaciteit en het aantal aanvragen dat de beschikbare capaciteit zou overstijgen, heb ik willen aangeven dat er effectief, gelet op bijvoorbeeld de onderzoeken in Sky ECC, meer vraag was naar een aantal arrestaties. Wij hebben de beelden toen gezien van heel veel verschillende huiszoekingen en arrestaties, die samen zijn uitgevoerd. Op het moment waarop bepaalde keuzes moeten worden gemaakt, wordt gekeken naar de beschikbare capaciteit. Dat is logisch. Het zal altijd om een afweging gaan.
Dat neemt echter niet weg dat er afspraken kunnen worden gemaakt tussen de gerechtelijke overheden en de beschikbare betrokken politiediensten. Ook daar – en ik heb die vraag ook onmiddellijk gesteld – wordt er nooit een compromis gesloten over de veiligheid. Dat maakt natuurlijk eveneens deel uit van het prioriteitenbeheer. Soms zijn bepaalde interventies noodzakelijk en kan men met andere nog wachten omdat er nog informatie of sporen worden verzameld. Dat is een operationele oefening die niet wordt aangestuurd door de minister van Binnenlandse Zaken, maar door de diensten op het terrein.
Ik ben mij er uiteraard van bewust dat de vraag er is om meer mensen, middelen en huisvesting. Daarover hebben we het ook niet, want we zijn dat groeipad ook ingeslagen. Ik heb ook nooit ontkend dat we daaraan willen meewerken. Ik heb enkel gezegd dat we dat niet overnight allemaal kunnen oplossen. U zult ook begrijpen dat ik vandaag, 48 uur na de feiten, geen nieuwe engagementen zal aangaan. We zetten vooral in op dat groeipad en de bijkomende middelenbesteding die we voorzien hebben. Ik zal die vraag echter blijven stellen, ook bij de collega's.
Je vois que M. Ducarme n'est plus là pour entendre mes réponses à ses questions. Je viens de répondre à quelques-unes qui concernaient le soutien à apporter aux familles des victimes, aux collègues, aux amis et à d'autres membres du personnel. En effet, je peux imaginer qu'on est encore en train d'envoyer des équipes sur le terrain et que les collègues se posent beaucoup de questions. C'est la raison pour laquelle, ce lundi, j'ai demandé au Commissaire général d'envoyer les messages adéquats aux équipes policières et à tout le monde, car il est important de communiquer. Bien évidemment, on a envoyé la stress team disponible à Liège et là où c'était nécessaire, où se trouvent les collègues et les proches des victimes. Une collaboration a été établie avec la police locale de Charleroi pour voir quel soutien serait disponible.
En ce qui concerne le remboursement des frais découlant du décès et de l'hospitalisation des victimes, cela peut paraître curieux de caractériser ce drame de la sorte, mais c'est un accident de travail. Par conséquent, les frais y afférents seront bien remboursés. La police fédérale m'a assurée, hier, qu'un point de contact avait également été désigné pour répondre à toutes les questions que les victimes et leurs familles pourraient se poser et qu'elles seraient également assistées dans leurs démarches administratives. On se rend compte que beaucoup de contacts sont pris avec les services en rapport avec cet incident. Il est fondamental de placer les victimes et leurs proches au centre des préoccupations de tous les services et de faire le nécessaire pour les assister en leur offrant une aide globale.
Mijnheer Verherstraeten, dat is onmiddellijk een antwoord op uw vraag over de stressteams. Die moeten er zijn. Er is bij de DGJ ook een psycholoog, die bijkomend wordt ingezet. De stressteams van de federale politie lijken mij essentieel. Iedereen verwerkt dit incident op een andere manier en op een ander tijdstip, dus die teams zullen evident ter beschikking blijven.
De nazorg is essentieel. Die hebben wij maandag onmiddellijk besproken. De commissaris-generaal zal die nazorg dan ook regelen. Hij kent overigens, als oud-directeur-generaal van de federale gerechtelijke politie, de mensen zeer goed. Hij zal al het nodige doen om in de komende dagen en weken indien nodig ondersteuning en nazorg te verstrekken.
Tot slot van uw betoog verwees u naar de mapping van de criminele netwerken. Die is inderdaad essentieel. Dat is hier ook bewezen. Dit was een dossier met tien huiszoekingen. Het parket heeft zelf gesproken van een association de malfaiteurs. Er zijn kleine netwerken, er zijn grotere netwerken. Er zijn kleinere die gelieerd zijn aan grotere. Begin april zal Europol tijdens het Belgische voorzitterschap van de Europese Unie de mapping van de criminele netwerken meegeven. Die netwerken hebben vaak connecties of vertakkingen over de grenzen heen. Wij zullen daar dus effectief werk van maken. Het is immers belangrijk dat er een zicht gekregen wordt op die netwerken, zodat wij de politie en de gerechtelijke autoriteiten gericht kunnen inzetten.
Monsieur D'Amico, j'ai déjà répondu partiellement à vos questions. C'est au procureur de communiquer à ce sujet et de fournir plus de détails. Des débriefings vont être organisés, comme c'est prévu par la GPI 62. Ce processus est en cours. Par ailleurs, je ne connais pas la raison pour laquelle c'était une équipe mixte. Je suppose que c'est par rapport à la capacité. Ce n'est pas le cas dans 100 % des interventions mais c'est assez régulier que des équipes mixtes interviennent. Après l'incident de lundi matin, une équipe du groupe Diane de Bruxelles s'est rendue sur place pour porter assistance. Une collaboration étroite a donc bien eu lieu. En ce qui concerne les autres questions, il faudra se référer à l'enquête judiciaire et aux débriefings.
Mijnheer Vandenput, opnieuw, ik moet zeggen dat ik geen informatie heb over de exacte voorbereiding en de risicoanalyse. Dat is niet iets wat tot bij de minister komt bij elke interventie die ik moet ondertekenen. Dit maakt deel uit van het gerechtelijk onderzoek, natuurlijk, naast de vaststellingen ter plaatse: welke middelen, welke wapens, welke vesten zijn ingezet? Het maakt uiteraard ook deel uit van de operationele debriefing.
Ook ik stel mij de vraag hoe zoiets kan gebeuren. Maar zoals daarstraks gezegd, zelfs bij kogelwerende vesten zijn er nog altijd onbeschermde plekken. Blijkbaar is het hier zo gegaan. Wij zullen dit grondig onderzoeken. Ik zal daar natuurlijk op aandringen. Die communicatie zal daarna ook als lesson learned verspreid worden bij de andere leden van de DSU.
Mevrouw Kitir, u vroeg mij of er een link was. Ik heb het daarstraks al gezegd. Ik kan niet meer zeggen dan wat de procureur er gisteren over gezegd heeft. Wij kunnen allemaal veronderstellingen maken, en ik deel uw frustratie en uw verontwaardiging over het feit dat zoiets kan gebeuren binnen de politiediensten, maar laten wij wel de feiten voor ogen houden en onze beslissingen en communicatie afstemmen op die feiten.
Enfin, Mme Matz, qui n'est plus présente, avait posé des questions sur la capacité mais j'y ai déjà répondu.
01.18 Koen Metsu (N-VA): Mevrouw de minister, ik zal een paar cijfermatige feiten moeten geven. Ten eerste wil ik het hebben over de federale politie in globo, meer bepaald over de DSU. De N-VA kreeg immers het nogal zware verwijt van collega Vanden Burre van Ecolo dat de federale politie 'kapotbespaard' is. Het is natuurlijk heel gemakkelijk om zo'n slogan te komen roepen en dan te gaan lopen. Als hij uw Staten-Generaal goed gelezen had, mevrouw de minister, had hij op pagina 337 heel duidelijk gelezen dat de Zweedse regering de besparingsronde van de regering-Di Rupo net doorbroken heeft. Het tegenovergestelde is dus waar. De MR, cd&v, wij en Open Vld hebben de besparingsronde doorbroken. Zoiets ridicuuls roepen en dan gaan lopen, il faut le faire.
Als we dan kijken naar de DSU, het thema van vandaag, zien we dat zij van 2005 tot 2014 een gemiddeld budget van 4 miljoen euro hadden. Van 2015 tot 2019 had de DSU een budget van 10,8 miljoen euro. De N-VA heeft inderdaad niet zo heel lang mogen meebesturen, namelijk slechts één bestuursperiode. In 2021, 2022 en 2023 hadden ze een gemiddeld budget van 7,7 miljoen euro. Men zegt echter dat de DSU een stabiel, geïndexeerd budget van 11 tot 12 miljoen euro absoluut nodig heeft om de operationaliteit van de speciale eenheden op het vereiste peil te kunnen houden.
Dat zijn cijfers die wij niet verzinnen.
De heer Verherstraeten van cd&v heeft het daarnet heel mooi samengevat. De criminaliteit neemt toe in omvang en brutaliteit. Dat stelt ook iedere expert die al is komen spreken op hoorzittingen over welke materie dan ook. De problemen in onze gevangenissen, georganiseerde misdaad, drugshandel die wij niet onder controle krijgen, invallen van de DSU of gewoon zelfs de wijkagent. De wijkagent merkt vandaag ook dat de criminaliteit toeneemt in omvang en brutaliteit. Zij zijn ook vaak het slachtoffer daarvan.
Hoe kan dat worden ingedijkt of de kop worden ingedrukt? Dat is, ten eerste, door fors te anticiperen, dus door niet achter de feiten aan te hollen, maar te anticiperen. Dat is, ten tweede, door fors te reageren. Op beide vlakken schieten wij momenteel te kort. Ik heb echter ook gehoord dat de leden van Ecolo-Groen al akkoord zijn gegaan om het budget op te trekken, mocht dat nodig zijn.
Het is nu nodig. Ik zou durven oproepen, uit respect en voor het moreel van u en van onze manschappen, om hen dat signaal te geven.
01.19 Daniel Senesael (PS): Merci, madame la ministre, pour vos différents éléments d'information et de réponse. C'est un sujet sensible, qui appelle beaucoup de questions, mais qui reçoit jusqu'à présent peu de réponses. Celles-ci pourront être apportées en fonction de l'enquête en cours. De votre intervention, on retient que les informations sont à récolter et à croiser. Nous sollicitons en conséquence un retour au sein de cette commission quand ce sera possible.
Ensuite, la criminalité s'amplifie en nombre et en brutalité. Mon collègue M. Thiébaut l'a dit dans son intervention, nous reconnaissons les efforts qui ont été accomplis, mais ceux-ci sont encore insuffisants en fonction de cette amplification de la criminalité organisée et de sa brutalité.
Nous parlons du cadre organique, des investissements matériels, des moyens financiers européens, du renforcement des moyens de manière structurelle. Tout cela a un coût et, nous le répétons, nous sommes avec vous et derrière vous pour obtenir les moyens nécessaires et suffisants auprès du gouvernement.
Nous partageons évidemment votre analyse quant au recrutement en cours et aux formations rigoureuses que demandent ces recrutements au sein de la DSU. Cela ne peut se faire d'un coup de cuillère à pot. Il convient effectivement d'organiser de manière structurelle l'augmentation des ressources et des moyens pour que la DSU puisse bénéficier du personnel nécessaire et du renforcement de son matériel. Le point relatif aux gilets pare-balles nécessite également une attention toute particulière.
01.20 Ortwin Depoortere (VB): Mevrouw de minister, ik wil nog twee elementen benadrukken.
Ten eerste, ik vind dat u nogal losjes gaat over het feit dat de gespecialiseerde diensten van de DSU moeten werken met kogelwerende vesten die dateren van 2008. We zijn intussen 16 jaar verder. U wenst het onderzoek en de debriefing af te wachten, maar ik reken erop dat dit met een zekere urgentie zal gebeuren, want ik vind dit een zeer zwaarwichtig feit. U weet net zoals ik dat er een wettelijke garantietermijn geldt, maar er is ook het materiaal zelf. Kogelwerende of kogelvrije vesten zijn vandaag niet meer dezelfde als 16 jaar geleden. Ik hoop dat onze mensen die moeten instaan voor de veiligheid van onze burgers ten minste goed worden beschermd, al was het alleen maar op het vlak van het materiaal.
Ten tweede, u spreekt altijd in globale cijfers: 50.000 politiemensen. Dat zal wel zo zijn. U spreekt ook over het groeipad. We zijn ondertussen al vier jaar aan het groeien in uw ogen. Mijn vaststelling blijft echter dezelfde, namelijk een tekort van 10 % bij de DSU en een onderinvestering. Men vraagt 11 tot 12 miljoen euro, maar daar zitten we nog lang niet aan. U zegt dat u dat niet van vandaag op morgen kunt doen, maar u hebt verdorie al vier jaar de tijd gehad om dat te doen.
Ik besluit. De veiligheid van de burger moet centraal staan. Dat is een waarborg die de Staat moet kunnen geven. Als de mensen die moeten instaan voor de veiligheid van de burger zelf niet meer veilig kunnen opereren, dan zitten we met een zeer groot probleem in dit land. Ik hoop op ander en beter in de nabije toekomst.
01.21 Philippe Pivin (MR): Madame la ministre, je voudrais d'abord vous remercier de vous être finalement rendue disponible si rapidement pour répondre aux questions de la commission. Je crois que nous devons l'apprécier. Vous avez terminé votre première intervention en indiquant que ce sont des unités qui sont notre ultime recours. J'ai envie de prolonger en disant qu'elles ne sont pas que cela. En effet, vu leurs qualités professionnelles exceptionnelles, les gens qui composent ces unités sont des personnes qui sont prêtes à faire l'ultime sacrifice, le sacrifice de leur vie. Et cela mérite le plus grand respect de tout un chacun ici. Je crois que c'était bien de le souligner.
Vous avez répondu à beaucoup de choses, dans les limites, évidemment, de ce que vous pouviez dire. J'ai encore une question et une suggestion, monsieur le président. La question est la suivante. Elle concerne l'équipement, le matériel et les installations. Je crois savoir qu'une réunion d'évaluation se tient ou s'est tenue ce matin à ce sujet; j'aimerais savoir ce que vous pouvez nous en dire. De certains témoignages que nous avons recueillis, il ressortait qu'il y avait un déficit au niveau des infrastructures d'entraînement et des formations. Des plaintes sont-elles parvenues jusqu'à vous, venant de la DSU, à ce sujet, oui ou non? La situation vous paraît-elle répondre aujourd'hui à leurs attentes? Qu'en est-il de cette réunion d'évaluation qui se tient ou s'est tenue ce matin?
Voici ma suggestion. Notre collègue Servais Verherstraeten indiquait, comme il l'avait déjà fait hier, qu'il serait bon d'avoir le concours du ministre de la Justice sur certains aspects de ce dossier. Je partage cette remarque et je pense qu'on ne peut pas en rester là aujourd'hui, tourner la page et passer à autre chose, malheureusement. Je crois que nous devons prolonger cette réunion et ces échanges que nous avons, en parler avec le ministre de la Justice, et aussi avec les syndicats policiers. Je voudrais livrer cette suggestion à la commission. Dès le moment où l'on continuera à en parler, ne serait-il pas bon de provoquer un échange avec les syndicats policiers, plus particulièrement concernant l'état de la DSU? Je vous remercie.
Het incident is
gesloten.
L'incident est clos.
De voorzitter: Bedankt voor de suggestie, mijnheer Pivin. Ik stel voor dat u ze agendeert tijdens de volgende regeling van de werkzaamheden. Zo kan iedere fractie zich erover uitspreken.
Er zijn geen andere replieken, dus ik wil mevrouw de minister uitdrukkelijk bedanken voor haar aanwezigheid vandaag en voor de snelheid waarmee ze bepaalde antwoorden heeft kunnen geven.
La réunion publique de commission est levée à 12 h 07.
De openbare commissievergadering wordt gesloten om 12.07 uur.