|
Commission de l'Intérieur, de la Sécurité, de la
Migration et des Matières administratives |
Commissie
voor Binnenlandse Zaken, Veiligheid, Migratie en Bestuurszaken |
|
du Mercredi 25 novembre 2020 Après-midi ______ |
van Woensdag 25 november 2020 Namiddag ______ |
De behandeling van de vragen en interpellatie vangt aan om 17.06 uur. De vergadering wordt voorgezeten door de heer Ortwin Depoortere.
Le développement des questions et de l'interpellation commence à 17 h 06. La réunion est présidée par M. Ortwin Depoortere.
Les textes repris en italique dans le Compte rendu intégral n’ont pas été prononcés et sont la reproduction exacte des textes remis par les auteurs.
De teksten die in cursief zijn opgenomen in het Integraal Verslag werden niet uitgesproken en steunen uitsluitend op de tekst die de spreker heeft ingediend.
01 Vraag van Jan Briers aan Sammy Mahdi (Asiel, Migratie en Nationale Loterij,) over "De stijging van het aantal asielaanvragen uit Brazilië" (55010489C)
01 Question de Jan Briers à Sammy Mahdi (Asile, Migration et Loterie nationale) sur "L'augmentation du nombre de demandes d'asile en provenance du Brésil" (55010489C)
01.01 Jan Briers (CD&V): Mijnheer de staatssecretaris, uit de jongste cijfers van het Commissariaat-generaal voor de Vluchtelingen en de Staatlozen (CGVS) blijkt dat het aantal asielaanvragen in stijgende lijn gaat. Op zich is dat niet echt iets bijzonders. Het aantal asielaanvragen vertoont altijd wel schommelingen. Wat echter opvalt is dat het aantal aanvragen van Brazilianen sterk de hoogte ingaat.
Dat is bijzonder omdat Brazilië, voor zover ik weet, niet voorkomt op de lijst met de belangrijkste herkomstlanden van asielaanvragers. Deze trend moet natuurlijk van dichtbij opgevolgd worden. Vermits Brazilië niet in oorlog is en het ook een democratie is, lijkt mij de kans gering dat Brazilianen hier massaal als vluchteling erkend zullen worden. Ondertussen moeten hun aanvragen wel onderzocht worden. Daardoor wordt extra druk op onze asieldiensten geplaatst. Zij hebben recht op materiële opvang, wat ons opvangnetwerk onder druk kan zetten.
Vandaar mijn vragen.
Klopt het dat er een stijgende lijn is in het aantal asielaanvragen van Brazilianen? Wat is hiervan de oorzaak?
Hebben zij een kans op erkenning als vluchteling of subsidiair beschermde?
Wat is de impact van deze stijging op onze asielinstanties en op het opvangnetwerk?
Doen zij een beroep op materiële hulp?
Welke acties zult u ondernemen, of hebt u reeds ondernomen, als antwoord op de stijging van het aantal asielaanvragen van Brazilianen?
01.02 Staatssecretaris Sammy Mahdi: Bedankt voor uw vraag, mijnheer Briers.
Het is een interessante vraag omdat het op zich een interessante case is die aangeeft dat wanneer wij snel handelen en heel snel rekening houden met wat er gebeurt op het terrein, en dan meer specifiek aan het Klein Kasteeltje, wij snel kunnen reageren en ook op de juiste manier heel snel efficiëntiewinsten kunnen boeken.
Sinds juli 2020 is er effectief een grote stijging te merken van het aantal aanvragen voor internationale bescherming vanuit Brazilië. Van juli tot 14 oktober waren er in totaal 208 verzoeken. Met andere woorden, op drie en een halve maand tijd zijn er vanuit Brazilië evenveel verzoeken geweest als in de voorbije tien jaar samen.
Dikwijls gaat het om personen die al enige tijd in België verblijven.
Die Braziliaanse verzoekers om internationale bescherming vragen over het algemeen geen opvangplaats aan bij Fedasil, maar verblijven al op een privéadres. De asieldiensten melden ons ook dat die bezoekers vaak niet weten dat ze in een asielprocedure zitten en er worden ook geen elementen aangehaald die wijzen op een gegronde vrees voor vervolging bij terugkeer naar Brazilië.
Er werd ons ook bevestigd dat in de Braziliaanse gemeenschap de idee leeft dat het online aanmeldformulier dat door de Dienst Vreemdelingenzaken werd gebruikt tot regularisatie zou leiden. Er was dus sprake van fake news binnen de Braziliaanse gemeenschap.
Het beoordelen van de aanvragen gebeurt onafhankelijk door het CGVS. Voor de beslissingen van 2020 was de beschermingsgraad 0 %. Dat betekent dus dat geen enkele Braziliaan die zich bij het Klein Kasteeltje heeft aangemeld bescherming heeft gekregen, net omwille van het feit dat heel veel van hen niet eens op zoek waren naar internationale bescherming.
Het is net omdat wij die statistieken constant in het oog houden dat wij hebben kunnen ingrijpen en dat we het juiste hebben kunnen doen, namelijk het gesprek aangaan met de Braziliaanse gemeenschap. Er is zelfs een Facebook Life-actie geweest vanuit de Dienst Vreemdelingenzaken, die meer dan 100 mensen van de gemeenschap heeft bereikt. Ik ben heel trots te kunnen vaststellen dat er de laatste dagen geen enkele aanvraag van Brazilianen aan het Klein Kasteeltje meer is geweest. Dat fake news is dus ontkracht omdat wij heel snel hebben opgetreden op basis van signalen die we vanop het terrein hadden gekregen.
01.03 Jan Briers (CD&V): Mijnheer de voorzitter, mijnheer de staatssecretaris, fake news zorgt voor onduidelijkheid, maar uw antwoord was duidelijk. Ik dank u daarvoor.
Het incident is gesloten.
02 Question de Philippe Pivin à Annelies Verlinden (Intérieur et Réformes institutionnelles) sur "La position belge en matière de la politique migratoire de l'Union européenne" (55010523C)
02 Vraag van Philippe Pivin aan Annelies Verlinden (Binnenlandse Zaken en Institutionele Hervormingen) over "Het standpunt van België inzake het migratiebeleid van de Europese Unie" (55010523C)
02.01 Philippe Pivin (MR): Monsieur le secrétaire d'État, je serai bref parce que j'avais déjà évoqué partiellement cette question, en parlant de la deuxième ligne de force de votre exposé. Mais il reste deux questions précises que je n'avais pas posées à ce moment-là et qui faisaient partie du bloc des quatre questions de cette question orale.
La première porte précisément sur le contingent de garde-frontières et de garde-côtes européens dont le déploiement nous est annoncé à répétition. Je voulais savoir ce qu'il en était à ce sujet. On a évoqué la date du 1er janvier 2021, mais je voulais davantage de précisions sur les effectifs et sur les équipements.
La dernière de ces quatre questions que je ne vous avais pas posées était dans l'actualité. Il s'agit du moment de la finalisation du nouveau pacte, sachant que la commissaire Johansson a déjà déclaré ne pas s'attendre à un accord avant le premier semestre de l'année prochaine, et sachant que la présidente de la Commission a encore déclaré jeudi dernier que, en ce qui concerne les négociations, nous devons faire preuve d'unité sur la question, discuter et trouver des compromis. Cela donne évidemment à penser que la situation des négociations est toujours bloquée actuellement. J'ai le document sous les yeux. Je vous remercie.
02.02 Sammy Mahdi, secrétaire d'État: Monsieur Pivin, il faut savoir qu'il existe plusieurs catégories de personnel au sein de l'Agence européenne des frontières et des garde-côtes. La catégorie 1 est engagée directement par Frontex, en tant que personnel permanent. Les catégories 2 et 3 sont composées de personnel détaché des États membres à long et à court terme.
La Belgique s'est préparée comme prévu et le personnel sélectionné est prêt à accomplir ses tâches dès le mois de janvier. La sélection du personnel de catégorie 1 est entravée par la pandémie de COVID-19, tout comme le recrutement. La réduction budgétaire prévue dans le paquet du cadre financier pluriannuel aura un impact significatif sur la mise en oeuvre des corps permanents ainsi que sur l'acquisition des ressources propres. À cette fin, l'Agence continuera à négocier. J'attends plus d'informations lors de la réunion du conseil d'administration de l'Agence, qui aura lieu à la fin de ce mois-ci.
La date à prévoir pour finaliser le travail entamé par la Commission relève d'une question compliquée. Je vais essayer d'y répondre mais ce n'est pas évident. Si vous me posez la question de mon ambition personnelle, celle-ci serait d'avoir un accord politique à la fin du mois de décembre. C'était l'ambition, d'ailleurs, de la Commission. Nous réalisons que c'est compliqué parce que certains pays ont une vision complètement différente, ce qui complique l'accord politique.
Cela fait longtemps qu'on y travaille durement. Hier encore, j'ai eu une négociation avec mon collègue grec et j'aurai encore des discussions avec des collègues d'autres pays européens pour essayer d'obtenir un accord. S'agira-t-il d'un accord politique ferme ou pas? On verra où cela aboutira, le but étant de déposer une première pierre d'ici la fin de l'année, de manière à faire avancer le dossier. Dans un monde idéal, il faudrait avoir un nouveau pacte européen sur l'Asile et la Migration avant la fin de la législature. Chaque jour compte. Il importe que nous ayons au plus vite une politique migratoire influencée par le niveau européen. Obtenir une réponse européenne permettrait à la Belgique de répondre au mieux aux attentes et espérances de ses citoyens.
Je ne suis pas Mme Soleil mais je comprends votre question. Il faut que cela avance. Il faut que cela bouge et je peux vous garantir que j'essaie de pousser au niveau européen. J'ai reçu des sms de la commissaire européenne et de mes collègues européens lors du dernier Conseil qui me disaient que j'étais assez cash et clair dans mes réponses. Je continuerai à l'être car, personnellement, je suis persuadé que, si on n'arrive pas à avoir une réponse à ces problèmes migratoires au niveau européen, ce sont réellement l'Europe et les valeurs européennes qui sont en jeu. Vous pouvez compter sur moi pour faire le nécessaire au niveau européen et pour utiliser tous les moyens diplomatiques qu'on a toujours eus auparavant. C'est un atout de la Belgique. Nous sommes un petit pays mais nous avons des atouts diplomatiques qu'il faut utiliser au maximum pour pouvoir convaincre tous ces pays d'aller de l'avant, même si on a une vision différente à la base.
Enfin, la formule qu'on essaie d'adopter en ce moment justement pour aller de l'avant, sachant que chaque pays part de sa position idéologique, consiste à utiliser les chiffres de 2019 relatifs aux réfugiés pour faire une simulation en vue de connaître, sur la base des idées développées quant à une nouvelle politique migratoire européenne, l'impact sur les chiffres de chaque pays européen. Avoir un résultat chiffré nous aidera à démonter le problème, à dépolariser un débat qui, aujourd'hui, est beaucoup trop idéologique et qui n'aura jamais de solution si on ne rationalise pas.
02.03 Philippe Pivin (MR): Monsieur le secrétaire d'État, c'est en effet un bon moyen pour démystifier et, certainement, objectiver la situation. D'entrée de jeu, j'avais dit qu'il en allait de la crédibilité de l'Union européenne et, partant, de la Belgique en appliquant une politique volontariste dans ce domaine. J'entends bien que tel est le ton que vous employez.
Par ailleurs, je comprends parfaitement que vous ne puissiez apporter davantage de précisions à ce second aspect de ma question que vous ne l'avez fait pour le premier auquel vous avez fourni une réponse complète. Je vous en remercie.
L'incident est clos.
- Annick Ponthier aan Sammy Mahdi (Asiel, Migratie en Nationale Loterij) over "De opvolging van de stand van zaken m.b.t. het asielcentrum te Grote-Spouwen (Bilzen)" (55010754C)
- Wouter Raskin aan Sammy Mahdi (Asiel, Migratie en Nationale Loterij) over "De toekomst van het geplande asielcentrum in Bilzen" (55010755C)
- Annick Ponthier à Sammy Mahdi (Asile, Migration et Loterie nationale) sur "Le suivi de l'état d'avancement du centre d'asile de Grote-Spouwen (Bilzen)" (55010754C)
- Wouter Raskin à Sammy Mahdi (Asile, Migration et Loterie nationale) sur "L'avenir du futur centre d'accueil pour demandeurs d'asile de Bilzen" (55010755C)
03.01 Annick Ponthier (VB): Mijnheer de staatssecretaris, het wordt een regelmatig rendez-vous in deze commissie. Ik heb u daarnet goed gehoord toen u zei dat het de taak van de volksvertegenwoordigers is om vaak dezelfde vragen te stellen, om op die manier een beetje druk op het beleid uit te oefenen. Daar maak ik meteen werk van.
Daarom stel ik u deze vraag, een aantal weken na mijn vorige vraag, met betrekking tot de invulling van de gekende site in Bilzen in de deelgemeente Grote-Spouwen met een tijdelijk asielcentrum.
U weet misschien dat daarover op verschillende beleidsniveaus onduidelijkheden en vragen blijven bestaan. Ik heb u tijdens mijn laatste parlementaire vraag horen zeggen dat de opening van een asielcentrum in Bilzen nog altijd een reële piste blijft en dat er nog steeds gesprekken worden gevoerd tussen het Rode Kruis en de eigenaar over de opening van een opvangcentrum. U zei toen ook dat het resultaat de komende weken bekend zou worden.
Ik ben ook lokaal actief als fractieleider in de gemeenteraad, waar ook de heer Raskin actief is. Een en ander werd intussen door het stadsbestuur van Bilzen weerlegd. Ik neem aan dat het geen fake news was. Wat u hier hebt gezegd, wordt daar pertinent ontkend en zelfs weerlegd. Zo zou de eigenaar volgens het lokale bestuur geen contact met het Rode Kruis noch met uw diensten meer hebben. Er zou kortelings over een andere invulling van het gebouw worden beslist.
Voor mijn vragen verwijs ik naar de schriftelijke weergave.
Kunt u aangeven hoe, wanneer en op welke
manier u of uw diensten de afgelopen maanden nog overleg of contact met het
lokale stadsbestuur van Bilzen of met de eigenaar van het gebouw hebben gehad?
Graag een chronologisch overzicht.
Wat is op dit moment de stand van zaken
met betrekking tot de timing van de ingebruikname van het gebouw als tijdelijk
asielcentrum?
Wat het gerechtelijk onderzoek naar de
brandstichting betreft, hebben uw diensten intussen al inzage in het dossier
kunnen krijgen? Zo neen, zult u stappen ondernemen om een en ander te
bespoedigen, zoals ook het stadsbestuur van Bilzen zal doen bij de minister van
Justitie en de onderzoeksrechter?
03.02 Wouter Raskin (N-VA): Mijnheer de staatssecretaris, ik wil een zo concreet mogelijk antwoord van u vragen.
Bij de voorstelling van uw beleidsnota was ik eerder toevallig aanwezig in de zaal. Ik zag toen in het filmpje voorafgaand aan uw voorstelling beelden van een brandende site in Bilzen. Ik vind het ongehoord dat u op een moment dat er nog geen enkel bewijs is van de daders noch van de motieven, de brand in Bilzen gebruikt voor uw eigen politieke promo. Ik wil er nu geen polemiek over starten, maar dit moest me toch even van het hart.
Op 23 oktober, in de laatste commissievergadering dat wij elkaar spraken over het onderwerp van de vraag, liet u weten dat Fedasil zich ook burgerlijke partij gesteld heeft in deze zaak. Fedasil kan dus ook inzage vragen in het dossier en na afloop van het onderzoek krijgt Fedasil automatisch inzage. Bij die inzage heeft Fedasil ook alle belang. Uit het dossier zou immers kunnen blijken dat er nog steeds een dreiging aanwezig is en dat bijkomende maatregelen aangewezen zouden zijn. Die burgerlijkepartijstelling is dus niet onbelangrijk. U zei in oktober dat, ondanks de gebeurtenissen, de opening van het asielcentrum in Bilzen een reële optie blijft. Er zouden nog steeds gesprekken worden gevoerd tussen het Rode Kruis Vlaanderen en de eigenaar.
De gesprekken tussen de eigenaar en het Rode Kruis over de opening zouden nog steeds lopen. Was dat ook nog zo op 10 november? Indien niet, wanneer zijn die gesprekken dan afgesloten? Kunt u iets zeggen over het resultaat? Indien wel, zijn de gesprekken vandaag nog steeds aan de gang?
Heeft Fedasil effectief een verzoek ingediend tot inzage in het strafdossier? Indien ja, werd de vraag ingewilligd? Indien het verzoek werd geweigerd, op welke gronden berustte dan de weigering? Indien dat niet het geval is, is Fedasil nu, meer dan een jaar na de feiten, alsnog van plan om inzage te vragen? Ja of neen? Waarom zou men dat niet doen?
Mijnheer de staatssecretaris, ten slotte, zult u er bij Fedasil op aandringen om een verzoek tot inzage in te dienen? Bent u daartoe bereid? Erkent u, met andere woorden, het mogelijke belang van zo'n inzage?
03.03 Staatssecretaris Sammy Mahdi: Mijnheer de voorzitter, collega's, ik wil toch nog even terugkomen op mijn beleidsverklaring en het filmpje dat erbij hoort. Voor alle duidelijkheid, dat maakt deel uit van het deel opvang en het beleid dat wij op dat vlak willen voeren. Ik heb het niet over de brand en maak geen insinuaties. Wel heb ik, nadat ik in dat heel pijnlijk dossier heb vastgesteld dat er veel te weinig informatie is gedeeld, ook op het lokale niveau en dat het een voorbeeld is van het jojobeleid van de voorbije jaren – dat beleid bestond erin dat er een asielcentrum werd geopend, vervolgens gesloten, nadien weer geopend om dan toch te worden gesloten en werd een lokaal bestuur plots van de aanwezigheid op de hoogte gebracht, waar het maar mee moest doen –, geconcludeerd dat we dat soort beleid weg moeten werken. Wij moeten veel beter samenwerken met lokale besturen. Ik heb onder meer eraan toegevoegd dat wij een bevraging zullen doen in elke gemeente en stad die te maken heeft met een opvangcentrum, net om te horen wat wij slecht doen, wat wij goed doen, wat er beter kan en wat wij van hen kunnen leren.
De brand is meer dan de brand van dat huis. Voor een stuk gaat het ook over een opvangbeleid dat de voorbije jaren in brand heeft gestaan, figuurlijk dan. Op dat vlak moeten wij veel beter beleid voeren, om te voorkomen dat er spanningen ontstaan, die eigenlijk niet zouden moeten ontstaan. De Vlaming, de Waal, de Belg tout court, heeft bewezen bereid te zijn om solidair te zijn, indien hij op tijd betrokken wordt en indien er werk wordt gemaakt van een structurele aanpak van het beleid. Voor alle duidelijkheid, dat was de symboliek erachter.
Dan kom ik aan de concrete vragen.
De contacten tussen het Rode Kruis en het stadsbestuur van Bilzen dateren van begin december 2019. Na de brand werd er immers nog ingezet op het volgende: een informatievergadering voor alle buurtbewoners, een infomarkt op 7 en 8 december, het beantwoorden van alle vragen gesteld op de infovergadering op de website van de stad.
De contacten tussen de eigenaars van het pand en het Rode Kruis bleven lopen. In de periode van november tot januari ging dat vooral over de impact van de brand op alle niveaus. Dat was in het eerste kwartaal van 2020 over de problematiek van de asbestverwijdering. In de periode van juni tot november waren er enkele contacten om de stand van de werken te vernemen. Het Rode Kruis kan immers pas verdere stappen zetten, als er opnieuw een dak op het gebouw is.
Wat de timing van de ingebruikname van het gebouw als tijdelijk asielcentrum betreft, is er momenteel nog geen concrete datum in zicht.
Fedasil heeft geen verzoek ingediend tot inzage in het dossier. Het is namelijk niet gebruikelijk dat de burgerlijke partij toegang heeft tot het dossier, voordat het onderzoek is afgerond. Het dossier zal worden geraadpleegd, zodra het onderzoek door de onderzoeksrechter is afgesloten. Er kunnen, indien nodig, trouwens ook aanvullende onderzoeksdaden worden gevraagd, dus ook daarop moeten we wachten.
Ik heb effectief gezegd dat er op die locatie mogelijk een asielcentrum komt. Dat gegeven laat ik dus open. Ik zou niet weten waarom ik die mogelijkheid niet openlaat, zolang het dossier niet afgesloten is.
Mevrouw Ponthier gaf al te kennen dat ik vanuit het Parlement nog regelmatig vragen mag verwachten. Welnu, mevrouw Ponthier en mijnheer Raskin, stelt u die vragen gerust, want het is een belangrijk dossier en ik begrijp maar al te goed dat u het van zeer dichtbij volgen.
03.04 Annick Ponthier (VB): Mijnheer de staatssecretaris, ik dank u voor uw antwoorden, hoewel u omtrent de timing niet hebt geantwoord, maar ik vermoed dat een en ander te maken heeft met het feit dat de werken op de site op het moment nog compleet stilliggen, waardoor u geen exacte timing wilt of kunt – dat laat ik voorlopig in het midden – geven. Het wordt, zoals u zegt, opgevolgd.
Met alle sympathie, uw uitleg omtrent de symboliek betreffende het vertonen van het brandend asielcentrum, vind ik eerlijk nogal zwak. U wist heel goed wat u deed, toen u dat vertoonde en u hebt daarmee de vooringenomenheid van uw beleid en van het voorgaand beleid nogmaals versterkt. Ik betreur dat echt. Tot nader order geloof ik nog in uw goede bedoelingen in het beleidsdomein, maar ik vond die vertoning zeer pijnlijk om te zien, net als alle andere collega's, vermoed ik, en dat siert u allerminst. Dat wou ik u toch ook even meegeven. Zorg op dat vlak ook voor een trendbreuk in het nieuwe beleid, waar u voor staat. Dat is een raad of advies, waarmee u voorts doet wat u wilt.
Nogmaals wil ik hameren op duidelijkheid en transparantie inzake de keuzes die u en uw diensten omtrent de inplanting van een site voor een nakend asielcentrum maken, wat u ook aanhaalt en waarvan ik hoop dat u dat omzet in reële beleidsdaden. Die duidelijkheid en transparantie zijn zeker voor de lokale besturen en omwonenden nodig. Op het moment is dat namelijk nog allerminst het geval. Wij horen hier een verhaal en op lokaal beleidsniveau een ander verhaal. Ik wil dus vragen om daarmee te stoppen. Zorg dat u naar alle beleidsdomeinen klaar en duidelijk communiceert; dat was precies het grootste pijnpunt in het dossier en net dat heeft gezorgd voor heel veel ongerustheid en onduidelijkheid; ik hoef u daar niet aan te herinneren.
U zegt niet te weten waarom die piste verlaten zou moeten worden, maar ik kan u een goede reden geven: op die site was er vanaf het begin en is er zeker nu geen enkel draagvlak voor een asielcentrum. Als dat voor uw diensten geen reden is om die locatie te herbekijken, dan weet ik het niet meer. Dat is toch de essentie van uw beleid. U hebt het samen met uw partij altijd over verantwoordelijkheid nemen, in België en in de Europese Unie, maar ook op dit vlak moet u uw verantwoordelijkheid nemen. Als er voor die site geen draagvlak is, dan moet dat toch een belletje doen rinkelen en u nopen tot een andere beslissing en desnoods een andere locatie, maar daar zullen wij het later nog over hebben.
Wat ons betreft, moet het nu voor eens en voor altijd duidelijk zijn: er is geen draagvlak voor een asielcentrum van welke aard of tijdsduur dan ook op die site. Ik vraag u nogmaals met aandrang om dat uit uw beleidsplannen te schrappen. Kijk desnoods naar een andere locatie, maar doe het zeker niet op die plaats in Bilzen, waar van meet af veel kritiek op is gekomen.
Wij zullen u hierover blijven ondervragen en de situatie op het terrein blijven evalueren en opvolgen.
03.05 Wouter Raskin (N-VA): Mijnheer de staatssecretaris, ik wil in mijn repliek kort een aantal dingen kwijt.
Ter verifiëring, ik begrijp dat er in de periode juni tot november nog contacten waren tussen de eigenaar en het Rode Kruis over de stand van de werken.
Ten tweede, u behoudt de site als reële locatie voor een asielcentrum. Ik heb u vorige keer al gezegd dat onduidelijkheid moordend is. Dat is gif in het dossier, dat is gif in de lokale samenleving. Onduidelijkheid die zo lang aanhoudt, is geen daad van goed bestuur, mijnheer de staatssecretaris. Dus trek nu de conclusie: ook de burgemeester van Bilzen, van uw partij, heeft op de jongste gemeenteraad gezegd dat men dat asielcentrum daar eigenlijk niet wil. Dat dossier is vergiftigd, stop daarmee.
Wat mijn suggestie om Fedasil inzage te vragen in het strafdossier betreft, u zegt dat dat niet gebruikelijk is. Dat zal wel zo zijn. Het gaat echter om een symbooldossier, dat zelfs in uw promofilmpje terechtkomt. U zegt dat de bedoeling goed was en ik wil dat geloven, maar het geeft wel aan wat voor symbooldossier het is.
U zegt dan inzage vragen niet gebruikelijk is en dat u dat niet zult doen, maar dat vind ik een zwaktebod. U staat ergens voor. Ik zeg dat met veel respect en sympathie voor uw persoon. U communiceert goed en hebt een verhaal te vertellen. We zullen het niet altijd over alles eens zijn, maar u staat wel ergens voor. Maar dan komt u tegen mij zeggen dat in een symbooldossier als de brand in Spouwen het niet gebruikelijk is inzage te vragen en u dat dus niet doet. Dat ontgoochelt mij. Doe het wel, alstublieft, denk er nog eens over na en trek dan een streep onder het dossier.
Het incident is gesloten.
04 Interpellation de Nabil Boukili à Vincent Van Quickenborne (VPM Justice et Mer du Nord) sur "La protection juridique des lanceurs d’alerte" (55000052I)
04 Interpellatie van Nabil Boukili aan Vincent Van Quickenborne (VEM Justitie en Noordzee) over "De rechtsbescherming van klokkenluiders" (55000052I)
04.01 Nabil Boukili (PVDA-PTB): Monsieur le président, monsieur le secrétaire d'État, permettez-moi, tout d'abord, de vous féliciter pour vos nouvelles fonctions.
Je vous interpelle en ce qui concerne la protection juridique des lanceurs d'alerte.
Monsieur le secrétaire d'État, le 11 avril 2019, le journaliste Julian Assange a été arrêté par la police britannique à l'ambassade d'Équateur où il avait trouvé l'asile, il y a maintenant sept ans.
Depuis dix ans, les États-Unis persécutent ce journaliste parce que, via la plateforme WikiLeaks, dont il est le fondateur, il a diffusé plus 700 000 documents classifiés sur les activités militaires et diplomatiques américaines en 2010. Ces documents prouvent notamment que les États-Unis ont commis des crimes de guerre et des atteintes aux droits humains en Afghanistan et en Irak.
Alors que les responsables de ces crimes n'ont jamais été inquiétés, Julian Assange est, pour sa part, poursuivi par les États-Unis pour espionnage. Il risque 175 ans de prison.
Aujourd'hui, il est incarcéré dans de terribles conditions dans une prison londonienne de haute sécurité, la prison de Belmarsh, dans l'attente de la possible extradition réclamée par les États-Unis.
Selon des articles parus récemment dans la presse, soixante médecins estimeraient que le journaliste pourrait mourir dans sa cellule britannique, tant ils jugent sa santé physique et mentale préoccupante.
Un expert des Nations Unies en matière de torture a indiqué que Julian Assange présentait des signes de torture psychologique lors de sa dernière apparition publique.
La situation du journaliste devient de plus en plus urgente puisque la juge britannique Vanessa Baraitser a déclaré qu'elle remettrait sa décision le 4 janvier prochain. Après quoi, il incombera au gouvernement britannique de confirmer ou non cette décision.
C'est au pouvoir exécutif que reviendra la décision finale quant à l'extradition du Julian Assange. Or, les conditions dans lesquelles les audiences se sont déroulées font craindre que l'issue sera inéquitable, la décision ayant été prise d'avance par la justice britannique et étasunienne.
Nils Muiznieks, directeur d'Amnesty International Europe a précisé: "Cette audience est la dernière salve d'une vaste offensive contre le droit à la liberté d'expression. Si Julian Assange est extradé, cela aura de lourdes conséquences en termes de droits humains, établissant un dangereux précédent pour la protection des personnes qui publient des informations classées secrètes dans l'intérêt public".
Julian Assange est innocent et, à travers son travail de journaliste, avec courage, rigueur et ténacité, il a placé la vérité et l'information des populations avant les risques que cela pouvait lui faire courir. Il y a de bonnes raisons de penser qu’il est uniquement poursuivi pour ses idées politiques et son activisme. En effet, la demande d'extradition des États-Unis se fonde sur des accusations qui découlent directement de la publication de documents classés secrets dans le cadre du travail de journaliste de Julian Assange avec WikiLeaks. Publier ce type d'informations est la pierre angulaire de la liberté des médias et du droit de la population d'avoir accès à des informations d'intérêt public. Cette liberté doit être protégée et non criminalisée.
Les lanceurs d’alerte qui divulguent des informations sur les entreprises méritent davantage de protection. Les journalistes à l’origine de révélations comme les Panama Papers et LuxLeaks font un travail important pour notre société. Il appartient aux institutions démocratiques de notre pays de garantir leur liberté et leur protection juridique. La liberté de la presse et le journalisme jouent un rôle fondamental dans toute société démocratique. Pourtant, cette liberté est menacée et mise sous pression.
En décembre 2018, la Fédération internationale des journalistes a indiqué que 84 journalistes et dix de leurs collaborateurs avaient été assassinés intentionnellement au cours de cette même année. Le 10 décembre 2019, la même effigie a provisoirement fait état pour l'année 2019 de 49 journalistes assassinés. En novembre 2019, le journaliste palestinien Muath Amarneh a perdu un œil après une confrontation avec les services de sécurité israéliens. Nous connaissons tous le cas récent du journaliste saoudien Jamal Ahmad Khashoggi qui est entré au consulat d'Arabie saoudite à Istanbul et qui n'a plus jamais été aperçu par la suite.
Les deux régimes très probablement responsables de ces cas sont des alliés militaires, économiques et politiques de notre pays. Il n'y a pas que dans les pays en développement que la liberté de la presse est menacée. Tant Malte que l'Irlande, la Bulgarie et la Slovaquie ont récemment déploré la mort de journalistes critiques. L'Italie compte également une vingtaine de journalistes ayant besoin de protection après avoir été menacés. Il est important de souligner que notre pays a le devoir, en vertu de la convention de Genève, d’accorder l’asile politique aux défenseurs des droits de l’homme qui risquent d’être condamnés pour leur engagement politique, en particulier lorsque l’activiste en question risque d’être extradé vers des pays où la peine de mort est encore appliquée, comme les États-Unis.
En outre, l'article 3 de la Convention européenne d’extradition interdit expressément l’extradition de prisonniers politiques. La Belgique est également signataire de la Déclaration universelle des droits de l’homme et du Pacte international relatif aux droits civils et politiques, deux conventions internationales qui condamnent la torture.
La déclaration gouvernementale de la Vivaldi précise que: "Le statut de lanceur d’alerte sera entériné".
Au point 2.7 de l'exposé d’orientation politique du ministre de la Justice, on peut lire: "Nous investissons également au niveau européen et mondial dans la promotion de l’État de droit, la lutte contre la torture, le renforcement des droits de l’homme", autant d’éléments qui imposent à la Belgique de se positionner comme un pays hospitalier offrant asile et résidence aux lanceurs d’alerte étrangers et leurs familles, notamment par l’octroi de visas humanitaires.
Pour reprendre les mots de Nils Melzer, rapporteur spécial de l’ONU sur la torture: "Quand pour la première fois, dire la vérité sera devenu un crime, alors que les puissants jouissent de l’impunité, il sera ensuite trop tard pour corriger le tir. Notre voix aura capitulé face à la censure et notre destin face à la tyrannie sans limites."
Le dossier de Julian Assange, et la sauvegarde de sa vie, est une occasion pour notre pays de tracer une ligne rouge sur cette thématique et de se repositionner comme pionnier en matière de droits de l’homme, et d’envoyer un signal clair à tous ceux qui entendent, par leurs intimidations et leurs violences, détruire l’acquis essentiel qu’est la liberté de la presse.
Dès lors, monsieur le secrétaire d'État, allez-vous offrir une protection juridique à Julian Assange?
04.02 Sammy Mahdi, secrétaire d'État: Monsieur Boukili, je vous remercie pour vos félicitations ainsi que pour les messages d'encouragement à ce département qui est compliqué, comme vous le savez aussi bien que moi.
À ce jour, je n'ai reçu aucune question de M. Assange ou de sa défense en vue d'obtenir une protection juridique. Jusqu'à présent, il s'agit donc d'une discussion purement hypothétique car il n'y a pas de demande de visa. S'il se trouve sur notre territoire, il lui est toujours possible de demander l'asile. Pour être reconnu comme réfugié, l'intéressé doit soumettre sa demande d'asile à l'Office des étrangers. Cette demande doit être faite en Belgique, et l'Office des étrangers mène l'examen de recevabilité en cas de nouvelle demande.
Si la demande d'asile est recevable, le dossier est soumis au Commissariat général aux réfugiés et aux apatrides (CGRA), qui procède à l'examen au fond. Comme vous le savez sans doute, le CGRA mène cet examen en toute indépendance. Je n'ai donc pas le pouvoir d'accorder ou non l'asile. Chaque demande, quelle que soit son origine, sera traitée de manière objective. Il en ira donc de même de l'hypothétique demande de M. Assange.
04.03 Nabil Boukili (PVDA-PTB): Monsieur le secrétaire d'État, je comprends parfaitement votre réponse, puisqu'il existe une procédure que chacun est tenu de respecter. En l'occurrence, il s'agit d'un cas spécifique, d'une attaque contre la liberté d'expression et contre le travail de journaliste d'investigation et d'enquêteur.
Ce que nous demandons ici, c'est une prise de position politique. Je pense que, vu l'état de santé de M. Assange, il lui est très difficile d'accomplir toutes ces démarches. L'objet de mon interpellation consiste à prendre une position politique, en tant que gouvernement qui défend la liberté d'expression et les droits humains. En accordant le droit d'asile à M. Assange, vous donnez un signal fort au niveau international. Nous n'acceptons pas que des lanceurs d'alerte qui informent la population, qui risquent leur vie, leur famille, leur situation et leur stabilité sociale, puissent être sanctionnés parce qu'ils ont joué un rôle d'information pour le public.
Ce rôle social est indispensable dans une démocratie. C'est la raison pour laquelle je vous demande, monsieur le secrétaire d'État, de prendre une position politique, afin d'encourager ce genre de comportement nécessaire dans une démocratie telle que la nôtre. De la même manière, les sanctions prises à l'encontre de M. Assange sont un danger et un signal négatif envoyé à tous les journalistes, enquêteurs et lanceurs d'alerte, qui vont être obligés de s'autocensurer pour ne pas mettre en danger leur vie et leur famille.
Je pense qu'il y a là une prise de position politique, et c'est pour cette raison que je compte déposer une motion de recommandation par laquelle j'invite le gouvernement à accorder l'asile politique à M. Assange.
Le président:
En conclusion de cette discussion les motions suivantes ont été déposées.
Tot besluit van deze bespreking werden volgende moties ingediend.
Une motion de recommandation a été déposée par M. Nabil Boukili et est libellée comme suit:
"La Chambre,
ayant entendu l'interpellation de M. Nabil Boukili
et la réponse du secrétaire d'État à l'Asile et la Migration, chargé de la Loterie nationale, adjoint à la ministre de l'Intérieur, des Réformes institutionnelles et du Renouveau démocratique,
- considérant que le résultat de la procédure qui s'est récemment tenue devant la justice britannique afin de trancher sur l'extradition de Julian Assange vers les Etats-Unis, ne sera pas connu avant le 4 janvier 2021;
- considérant que Julian Assange est actuellement détenu à la prison de haute sécurité de Belmarsh dans l'attente du verdict;
- considérant que ses conditions de détention ont été dénoncées dans la presse par 60 médecins, estimant que Julian Assange pourrait décéder dans sa cellule tant sa santé physique et mentale est préoccupante;
- considérant qu'un expert des Nations Unies en matière de torture a indiqué que Julian Assange présentait tous les symptômes typiques d'une exposition prolongée à la torture psychologique;
- considérant que la procédure en elle-même a soulevé de nombreuses questions quant à son impartialité;
- considérant que ce procès a été qualifié par Amnesty International de "simulacre de justice";
- considérant qu'il y a lieu de s'inquiéter également sur les futures conditions de détention de Julian Assange aux États-Unis, s'il venait à y être extradé;
- considérant que par son travail journalistique, dénonçant notamment des crimes de guerre commis par les États-Unis en Afghanistan ainsi que l'ingérence et l'espionnage américains dans d'autres pays du monde, Julian Assange a servi la démocratie et les intérêts des "petits" pays comme la Belgique;
- considérant que les droits et l'intégrité physique des journalistes font l'objet d'attaques de plus en plus fréquentes, notamment en Europe;
- considérant qu'un geste fort est nécessaire, non seulement pour sauvegarder la vie de Julian Assange, mais également pour envoyer un signal clair à tous ceux qui entendent, par leurs intimidations et leurs violences, détruire l'acquis essentiel qu'est la liberté de la presse;
- considérant qu'il s'agit d'une occasion pour notre pays de tracer une ligne rouge sur cette thématique et de se repositionner comme pionnier en matière de droits de l'homme;
demande au gouvernement
d'accorder l'asile politique à Julian Assange."
Een motie van aanbeveling werd ingediend door de heer Nabil Boukili en luidt als volgt:
"De Kamer,
gehoord de interpellatie van de heer Nabil Boukili
en het antwoord van de staatssecretaris voor Asiel en Migratie, belast met de Nationale Loterij, toegevoegd aan de minister van Binnenlandse Zaken, Institutionele Hervormingen en Democratische Vernieuwing,
- overwegende dat de uitkomst van het proces dat onlangs voor het Brits gerecht gevoerd werd om te beslissen over de uitlevering van Julian Assange aan de Verenigde Staten niet vóór 4 januari 2021 bekend zal zijn;
- overwegende dat Julian Assange in afwachting van het vonnis momenteel in de zwaarbeveiligde gevangenis Belmarsh vastgehouden wordt;
- overwegende dat zijn detentieomstandigheden in de pers aan de kaak gesteld werden door 60 artsen, die van oordeel waren dat de fysieke en mentale gezondheidstoestand van Julian Assange er zo sterk op achteruit is gegaan dat hij in zijn cel zou kunnen sterven;
- overwegende dat een VN-deskundige inzake folteringen verklaard heeft dat Julian Assange alle typische symptomen van een langdurige blootstelling aan psychologische foltering vertoonde;
- overwegende dat er veel vragen gerezen zijn over de onpartijdigheid van het proces zelf;
- overwegende dat dit proces door Amnesty International omschreven werd als een "vorm van schijnjustitie";
- overwegende dat de toekomstige detentieomstandigheden van Julian Assange in de Verenigde Staten, indien hij aan dat land uitgeleverd wordt, ook aanleiding tot bezorgdheid geven;
- overwegende dat Julian Assange door zijn journalistiek werk, waarbij hij met name oorlogsmisdaden van de Verenigde Staten in Afghanistan en de Amerikaanse inmenging en spionage in andere landen aan de kaak stelde, de democratie en de belangen van de "kleine" landen zoals België gediend heeft;
- overwegende dat de rechten en de fysieke integriteit van journalisten steeds vaker bedreigd worden, met name in Europa;
- overwegende dat er een sterk gebaar moet worden gesteld, niet alleen om het leven van Julian Assange veilig te stellen, maar ook om een duidelijk signaal af te geven aan al diegenen die door hun intimidaties en geweld het essentiële acquis van de persvrijheid willen vernietigen;
- overwegende dat deze zaak ons land de gelegenheid biedt op dit vlak een rode lijn te trekken en zich opnieuw als voortrekker op het gebied van de mensenrechten op te werpen;
vraagt de regering
Julian Assange politiek asiel te verlenen."
Une motion pure et simple a été déposée par M. Franky Demon.
Een eenvoudige motie werd ingediend door de heer Franky Demon.
Le vote sur les motions aura lieu ultérieurement. La discussion est close.
Over de moties zal later worden gestemd. De bespreking is gesloten.
Mevrouw Van Camp, verschillende van uw vragen werden al gesteld en beantwoord in het kader van de begrotingsbespreking. Welke vragen behoeven voor u nog opheldering?
04.04 Yoleen Van Camp (N-VA): De staatssecretaris heeft bijna alle vragen stipt beantwoord. Die mogen dan ook als beantwoord aangeduid worden. Mijn vraag nr. 55010895C mag worden omgezet in een schriftelijke vraag. Alleen op de vragen nrs. 55010791C en 55011089C, die over hetzelfde onderwerp gaan, heb ik, behoudens vergissing, nog geen antwoord gekregen. Dat zijn de enige die bij mij nog als onbeantwoord gemarkeerd zijn.
- Yoleen Van Camp aan Sammy Mahdi (Asiel, Migratie en Nationale Loterij,) over "De aanpak om te voorkomen dat vrijwillige terugkeerders opnieuw naar ons land komen" (55010791C)
- Yoleen Van Camp aan Sammy Mahdi (Asiel, Migratie en Nationale Loterij) over "Het risico dat vrijwillige terugkeerders opnieuw naar ons land komen" (55011089C)
- Yoleen Van Camp à Sammy Mahdi (Asile, Migration et Loterie nationale) sur "L'approche évitant qu'après un retour volontaire les illégaux ne reviennent dans notre pays" (55010791C)
- Yoleen Van Camp à Sammy Mahdi (Asile, Migration et Loterie nationale) sur "Le risque que des illégaux ne reviennent dans notre pays après un retour volontaire" (55011089C)
05.01 Yoleen Van Camp (N-VA): Mijnheer de voorzitter, mijnheer de staatssecretaris, ik kan heel kort zijn.
De vraag is immers verschillende keren gesteld en de staatssecretaris gaf al aan dat hij ertoe zou komen, wanneer mijn vraag aan bod zou komen in de commissie. Zij is vandaag ook geagendeerd.
Wij willen gewoon het volgende weten in de casus van de Salvadoranen die vrijwillig zijn teruggekeerd. Hoe hoog was de terugkeerpremie die zij elk hebben ontvangen? Graag kreeg ik het totaalbedrag en het bedrag per persoon.
U merkte op dat zij geen inreisverbod hadden gekregen, maar toch niet terug in België zouden staan. De regering verzekert immers dat binnen een periode van vijf jaar geen aanspraak meer kan worden gemaakt op het REAB-programma.
Die gegevens hadden wij bij uw voorganger voordien bij een gelijkaardige discussie daarover opgevraagd. Daarop had uw voorganger geantwoord dat wij ze niet konden krijgen, omdat er ter zake geen enkele vorm van registratie is. Ik zou u dus graag willen confronteren met die tegenstelling. Hebt u zich vergist of heeft mevrouw De Block zich vergist?
05.02 Staatssecretaris Sammy Mahdi: Mijnheer de voorzitter, mevrouw Van Camp, u bent blijkbaar de laatste 'overlevende' van de commissie. Ik ben heel tevreden dat u actief blijft. Ik meen dat oprecht. Dat is goed.
Ik kom nu tot het antwoord op de door u gestelde vraag, die zowel over de premies als over de vrijwillige terugkeer gaat. U stelt dat de resultaten van de vrijwillige terugkeer pover zijn. Dat hangt echter af van de manier waarop u de resultaten bekijkt.
Tijdens de vorige legislatuur liepen de cijfers van vrijwillige terugkeer en gedwongen terugkeer in grote mate gelijk, indien wij de terugdrijvingen niet meetellen. Zoals ik al een aantal keer heb meegegeven, werden de hoogste cijfers inzake vrijwillige terugkeer behaald in 2012 en 2013.
Ik ben er ook van overtuigd dat wij de cijfers omhoog kunnen krijgen, indien wij voldoende in vrijwillige terugkeer investeren. Los van het profiel van de mensen die hier toekomen, dat altijd een rol speelt, zijn wij er allemaal van overtuigd dat op het vlak van de vrijwillige terugkeer nog wel wat extra kan en moet gebeuren, om dat instrument zo maximaal mogelijk te kunnen benutten.
Dat is exact wat de huidige regering wil doen. Het regeerakkoord is erg duidelijk. Wij stellen een sterke begeleiding voorop in alle fases van de procedure, vanaf het moment waarop iemand asiel aanvraagt over het moment waarop iemand te horen krijgt dat hij geen asiel krijgt tot alle stappen die daarna worden gezet, om de vrijwillige terugkeer zo goed mogelijk te kunnen maximaliseren en uitoefenen.
De oriëntatie van migranten op ons grondgebied wordt ook versterkt, teneinde transparante en volledige informatie te verstrekken over de mogelijkheden inzake asiel, verblijf en terugkeer. Daartoe zal de federale regering pilootprojecten financieren met als doel personen zonder wettig verblijf in de humanitaire opvang van de eerste lijn sneller en gerichter te begeleiden naar bestaande verblijfsprocedures of naar terugkeer in samenwerking met Fedasil, de Dienst Vreemdelingenzaken, grote steden, sociale voorzieningen en ngo's.
Bij de terugkeer naar visumvrije landen wordt geen REAB-premie gegeven, tenzij enkel bij individueel gemotiveerde uitzonderingen. Het lijkt mij belangrijk die uitzonderingen te behouden en aldus te vermijden opnieuw te belanden in situaties van misbruik, zoals u ze hebt beschreven.
De terugkeerpremie wordt volgens de geldende criteria uitgereikt, afhankelijk van de status van de terugkeerders en rekening houdend met de eventuele kwetsbaarheden. Misbruik zal uiteraard worden tegengegaan. Zo wordt er bijgehouden wie een REAB-premie ontvangt en terugkeerders die toch terug naar België zouden komen, kunnen tot vijf jaar na hun vertrek niet opnieuw een beroep doen op het programma voor vrijwillige terugkeer.
We moeten misbruik uiteraard tegengaan, dat vormt krachtlijn 8 van mijn beleidsverklaring. Fedasil heeft daartoe in samenwerking met de Internationale Organisatie voor Migratie een database aangelegd met alle personen die terugkeren. De REAB-premie wordt ook enkel verkregen als de terugkeer effectief heeft plaatsgevonden. Hiermee beperken we zoveel mogelijk het risico van misbruik. Zolang we vrijwillige terugkeer aanbieden kunnen we dat natuurlijk nooit helemaal uitsluiten, dat weet u ook wel.
Het belangrijkste is echter het goed monitoren van de vrijwillige terugkeer want er zijn geregeld duidelijke evoluties merkbaar, bijvoorbeeld een bepaalde nationaliteit waarvan de vertegenwoordiging sterk toeneemt in de terugkeercijfers. Dat zijn we de fenomenen die we willen onderzoeken, om de motivatie en de achtergrond van deze personen te kennen. Op die manier kunnen we steeds gepast reageren als we misbruik vaststellen.
Wat de cijfers betreft, wordt steeds de individuele casus bekeken. Het basisniveau van de bijstand in de kosten voor vrijwillige terugkeer bedraagt voor volwassen zo'n 700 euro en 350 euro voor kinderen. Aanvullend kan er dan nog materiële hulp worden toegevoegd. Zeker voor personen die voldoen aan de criteria inzake kwetsbaarheid is extra re-integratiesteun mogelijk. Dat wordt echter op individuele basis geëvalueerd en het gaat dus niet om een vast bedrag per persoon.
Ik ben het met u eens dat misbruik moet worden tegengegaan en wij zijn allebei van mening dat de terugkeercijfers beter moeten worden dan de voorbije jaren. Vooral de cijfers voor vrijwillige terugkeer waren niet spectaculair goed en daar moet dus in worden geïnvesteerd. We zullen dat in de komende jaren doen en daarbij zullen we misbruik maximaal tegengaan door monitoring. Iemand die terugkeersteun heeft gekregen en effectief is teruggekeerd zal in de eerste vijf jaar zeker geen gebruik meer kunnen maken van re-integratiesteun.
05.03 Yoleen Van Camp (N-VA): Mijnheer de staatssecretaris, ik dank u voor uw antwoord.
Voor deze actie die u aankondigde, is dus ruim 50.000 euro aan terugkeersteun verleend. Ik onthoud uit uw antwoord dat uw voorganger inderdaad heeft gezegd dat er vroeger geen mechanisme bestond om na te gaan of iemand die zich hier aandiende al eerder een REAB-premie had gekregen, maar dat daarvoor nu wel een database op poten is gezet.
Als die personen morgen dus opnieuw zouden invliegen, aangezien zij uit een visumvrij land komen, zullen zij wel degelijk worden gemarkeerd als personen die zijn teruggekeerd. Als wij u de komende jaren zouden vragen of er van die ongeveer 80 Salvadoranen die u vrijwillig hebt laten terugkeren met ongeveer 56.000 euro terugkeersteun, zijn teruggekeerd, dan zullen wij dus niet meer het antwoord van uw voorganger krijgen, zijnde dat we dat niet weten omdat we het niet registreren, maar zult u de cijfers van die database kunnen voorleggen en kunnen zeggen dat die personen effectief niet meer zijn teruggekeerd.
Wij zullen dit blijven opvolgen.
Het incident is gesloten.
L'incident est clos.
De openbare commissievergadering wordt gesloten om 17.57 uur.
La réunion publique de commission est levée à 17 h 57.