Schriftelijke vraag en antwoord nr : 0311 - Zittingsperiode : 55

Net als vele Belgen heb ik de RTBF-uitzending Mon beau sapin, roi du business bekeken. Ik heb een uitgesproken belangstelling voor de teelt van kerstbomen, omdat ze hoofdzakelijk geteeld worden in de provincie Luxemburg, waar ik vandaan kom. Net als vele Belgen ben ik ontsteld over bepaalde praktijken die aan het licht gebracht werden in het onderzoeksprogramma. Duurzame en verantwoordelijke kerstbomenteelt is mogelijk, maar gebeurt nog op te kleine schaal. Op de lijst van gewasbeschermingsmiddelen die toegestaan zijn voor de kerstbomenteelt staan heel wat carcinogene pesticiden en hormoonverstoorders. Bovendien lijkt de Staat mee te werken aan die wantoestanden: tot twee keer toe werden er derogaties voor het gebruik van het groeihormoon Pomoxon Extra verleend aan de Union Ardennaise des Pépiniéristes (UAP), een belangrijke speler op het gebied van intensieve kerstbomenteelt met gebruik van chemische middelen, terwijl dat product in België verboden is. Er kan natuurlijk een derogatie verkregen worden om een ziekte, ongedierte of onkruid te bestrijden, maar in het geval van de kerstbomen worden die derogaties bijna een structurele oplossing en lijkt het economische rendement het enige te zijn dat telt. In de documentaire worden de kerstboomproducenten er eveneens van beschuldigd dat product al jaren te hebben gebruikt, lang voordat de derogatie werd verleend. Die derogaties voor groeihormonen zijn niet de enige die verleend worden om redenen die niet lijken te stroken met het raamwerk van de Europese regelgeving: hetzelfde geldt voor de neonicotinoïden, waarvan de vergunning onlangs verlengd werd, en andere insecticiden, herbiciden en fungiciden die door de sector gebruikt worden. 1. Wat zijn de (legitieme) redenen, de uitzonderlijke omstandigheden waarop de beslissing stoelde om tot twee keer toe een derogatie van het verbod op het gebruik van het bovenvermelde product toe te kennen? 2. Hoeveel derogaties voor gewasbeschermingsmiddelen zijn er verleend? 3. Stroken die derogaties met de Europese regelgeving? 4. Hoe wordt er toezicht gehouden op die derogaties en gecontroleerd of ze stroken met de Europese regelgeving? 5. Welke maatregelen neemt u om onrechtmatig gebruik van de niet-toegestane producten of de producten waarvoor er een derogatie verleend wordt, tegen te gaan? 6. Werkt u naar aanleiding van die documentaire aan een regularisatie? Zo ja, hoe zal dat gebeuren?

Wat betreft uw eerste vraag over de redenen van de toekenning van deze afwijking en de noodzaak om tijdelijk een groeiregulator toe te laten voor kerstbomen: momenteel is er geen enkel gewasbeschermingsmiddel toegelaten om een antwoord te bieden op de gestelde problematiek. Het mechanische alternatief blijkt ondenkbaar in een commerciële productie van kerstbomen. De elementen waarover wij beschikken, maakten gewag van de onverenigbaarheid tussen een eventuele mechanische techniek en de bestemming van de teelt die niet enkel bedoeld zou zijn voor lokale verkoop. De mechanische pincering heeft tot gevolg dat de top breekbaarder is en dat de kerstboom minder geschikt is voor de manipulaties die noodzakelijk zijn voor het transport ervan bij een mogelijke export. Deze hele problematiek, het belang van een gebruik van een groeiregulator in deze teelt en het gebrek aan een beschikbaar alternatief werden ons bevestigd door de gewesten, die bevoegd zijn voor het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen die federaal werden toegelaten. Ik herinner u eraan dat geen enkel gewasbeschermingsmiddel verkocht en gebruikt mag worden in België als het niet beschikt over de noodzakelijke toelating om op de markt te worden gebracht. Elke aanvraag voor het op de markt brengen, wordt onderzocht door het Erkenningscomité dat werd opgericht door de Federale Overheidsdienst Volksgezondheid, Veiligheid van de Voedselketen en Leefmilieu (FOD VVVL). Deze toelatingsaanvraag maakt het voorwerp uit van grondige evaluaties in de volgende domeinen: de fysico-chemie van het product, de toxicologie, de werkzaamheid, het gedrag in het leefmilieu en de ecotoxicologie. Al deze evaluaties zijn positief gebleken in het kader van de gevraagde toepassing. Via deze verschillende benaderingen werd de toelating toegekend op basis van het gunstige advies van het Erkenningscomité voor bestrijdingsmiddelen voor landbouwkundig gebruik. De afwijkingen die verscheidene jaren na elkaar zijn toegekend, zijn te verklaren door de tijd die nodig is om een klassieke toelatingsprocedure voor gewasbeschermingsmiddelen uit te voeren, die verscheidene jaren in beslag kan nemen. Daarom is het soms nodig om in noodsituaties een toelating te herhalen, tot een alternatief kan worden ontwikkeld of de betrokken toepassing kan worden geëvalueerd en toegelaten. In 2021 heeft België 41 dossiers goedgekeurd voor afwijkingen van toelatingen van gewasbeschermingsmiddelen in een noodsituatie. Elk van deze afwijkingen was conform verordening (EG) 1107/2009. Elke aanvraag maakt het voorwerp uit van een eerste administratieve controle om te bepalen of de betrokken aanvraag beantwoordt aan het kader voorzien door artikel 53 van deze verordening. Wat betreft de opvolging uitgevoerd door mijn administratie, wordt naast de grondige evaluatie van de gevraagde toepassing via de fysico-chemie, de toxicologie, de werkzaamheid, het gedrag in het leefmilieu en de ecotoxicologie van het product, ook bijzondere aandacht besteed aan de zoektocht naar een duurzame en officiële oplossing van de gestelde problematiek. Als de aanvrager in zijn aanvraag geen acties aantoont die werden ondernomen om deze problematiek op te lossen, zullen er bijkomende verificaties worden gerealiseerd. Dit kan gebeuren door een alternatieve techniek te ontwikkelen of door een evaluatie te starten voor een klassieke toelating voor een gewasbeschermingsmiddel. In geval van een herhaalde aanvraag, controleren wij de gerealiseerde ontwikkelingen tijdens de afgelopen periode. Omdat er een afwijking werd toegestaan, hoewel het gaat om een toelating in een noodsituatie, werd geen enkele specifieke maatregel genomen ten aanzien van de andere toegelaten gewasbeschermingsmiddelen om het gebruik te verifiëren. Wat betreft uw vraag over een eventuele regularisatie, is het niet voorzien dat een afwijking op een toelating automatisch uitmondt in een regularisatie. Wij geven er daarentegen de voorkeur aan dat de aanvraag een klassieke procedure doorloopt om volledig geëvalueerd te worden, zoals alle andere producten die toegelaten worden als gewasbeschermingsmiddel. Deze actie moet worden geïnitieerd door ofwel de aanvrager van de afwijking in een noodsituatie, ofwel door de onderneming die het product bewaart. Zoals hierboven toegelicht, is de opvolging van dergelijke acties een essentieel aandachtspunt voor onze evaluatie in geval van een herhaalde aanvraag tot toelating in een noodsituatie. De laatste evaluatie van Pomoxon extra dateert van het Erkenningscomité voor bestrijdingsmiddelen voor landbouwkundig gebruik van 30 maart 2021 waar de tijdelijke toelating een positief advies kreeg. De evaluaties van de toxicologie, het gedrag in het leefmilieu en de ecotoxicologie werden uitgevoerd in de loop van maart 2021 en hebben geleid tot positieve conclusies. Te uwer informatie, het Erkenningscomité voor bestrijdingsmiddelen voor landbouwkundig gebruik zal tijdens zijn volgende vergadering in het 1ste kwartaal 2022 een aanvraag bekijken die, als het Comité die goedkeurt, een oplossing zou moeten bieden voor de gestelde problematiek in de toelating van Pomoxon extra, en op die manier vermijden om deze afwijking in een noodsituatie te vernieuwen.